Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/159

najmniej niektórych dziedzin narodowego życia. To możebne zawsze i to jest obowiązkiem politycznym każdego pokolenia.
 Im trudniejszem zadanie i położenie, tem więcej z pełną świadomością, a nie podług widzimisię tylko, należy przystępować do czynu, uwzględniać wyniki nauki. To też pomimo szczuplejszego zakresu naszych współczesnych politycznych zagadnień przytoczyłem ten szereg myśli ogólnych o politycznym czynie i życiu, bo my właśnie w naszem trudnem położeniu tem uważniej i skuteczniej i metodyczniej działać winniśmy wszędzie i zawsze.
 I nam potrzeba politycznego czynu. Błędnie i za ciasno uważa do dziś wielu jedynie działanie państwa, lub przez państwo, albo przynajmniej jedynie stosunek do państwa, udział w rządzie, wpływ na skład rządu i jego tok działania, wpływ na wybory, na stronnictwa, na prasę wreszcie za treść praktycznej polityki, za czyn polityczny. Równy to błąd, jak mniemanie owych epok, gdzie powstanie zdawało się jedynie godnym politycznym czynem i jedynym celem.
 My inaczej, szerzej i głębiej pojmować musimy czyn polityczny; jest nim u nas wszystko, co utrzymuje i pogłębia naszą indywidualność, co utrwala istotę narodu, co podnosi siłę narodu, ulepsza jego warunki bytu. A gdy życie i siła narodu zależą od dobrego rozwoju wszystkich dziedzin, to też każda jednostka, każda rodzina, każda warstwa społeczna i każdy zawód wpływa swem postępowaniem na byt i siły narodu, nabiera politycznego znaczenia. Na wszystkich spada współobowiązek pracy nad poprawą doli narodu, na wszystkich współodpowiedzialność za losy narodu. A im więcej komu dano, im stanowisko, zdolności, majątek większy wpływ zapewniały jego działaniu, tem