ców, utrzymuje Narodowość i dług Ojczyźnie wypłaca. Nie na tem zachowanie i utrzymywanie Narodowości polega, byśmy całokształt jej tylko łzami uniesienia lub łzami boleści skrapiali, żebyśmy jej kształty, jak zasuszone ziele w herbarzu, w ojczystej pamięci przechowywali, podziwiali i czcili, ale na tem, iżbyśmy wspólne narodu całego czując krewiństwo, wiedzieli, że każdego z nas życie z osobna jest cząstką żywota narodu«.
Karol Libelt kilkakrotnie, od r. 1844 począwszy, poruszał kwestye narodowości, języka, oświaty, ojczyzny, narodu. Ostatnią w tym kierunku pracą jest[1]: »Co jest naród i jakie jego warunki bytu«. Rozpoczyna on od objaśnienia blizkoznacznych wyrazów: państwo, kraj, ojczyzna; »naród to żywa masa ludu, pewną część ziemi zamieszkująca, osobnemi plemiennemi cechami od innych narodowości wyróżniona, pod swojemi lub obcemi urządzeniami uporządkowana, wypełniająca mniej więcej w ogólnej oświecie ludzkości i w dziejach narodów byt swój, jeżeli nie posłannictwo swoje, uwydatniona na zewnątrz osobnym językiem, rodzinną literaturą i swojskim obyczajem. Państwo ma li znaczenie polityczne, prawno-administracyjne; jest niem naród w spełnianiu dziejowej misyi swojej, naród niepodległy, udzielny, panujący, wojujący, urządzający, uzewnętrzniony swoim osobnym rządem, swoją dynastyą i swomi dyplomatycznymi stosunkami. Kraj, jest to ziemia przez naród zamieszkała, na której ten naród żył, rozwijał się i spełniał posłannictwo swoje dziejowe; są to granice tego narodu, jak daleko sięgały jego siedziby, jego znaczenie, jego rządy; są to klimatyczne i lokalne jego stosunki, to góry, to doliny, to lasy, rzeki i wody; to jego nadmorskie lub kontynentalne położenie, zgoła kraj znaczy naród w jego geogra-
- ↑ Pomieszczona w Albumie Muzeum Rapperswylskiego w r. 1872, str. 20—49.
