Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/244

swawola się rozpanoszyła, gdzie interwencya publiczna jest za małą; jako to różne publikacye wprost pornograficzne, napady na cześć ludzką, demoralizująca i ogłupiająca agitacya polityczna, swoboda kłamstwa. I nowe te chwasty życia społecznego, te nowe moralne choroby staną się kiedyś powodem rozszerzenia zadań publicznych. Przyjść do tego musi tem pewniej, że jako zadanie i zasługę współczesnej epoki uznano wtargnięcie władzy publicznej w kwestyę socyalną. Polityka socyalna stanowi niemal cechę naszej doby; wycisła ona swe piętno na skarbowości, ustroju politycznym, ustawodawstwie, instytucyach publicznych; zapewnienie prawnej ochrony i materyalnego poparcia dla warstw robotniczych, wytworzenie zdrowych, trwałych, korzystnych warunków pracy, utrzymanie zdrowego uwarstwowienia społecznego we wszystkich dziedzinach życia, są nieschodzącym z porządku dziennego punktem państwowej polityki, spokój i harmonię społeczną uznano za cel państwa.
 W ostatnich czasach w licznym szeregu państw nowe występuje zagadnienie: pokoju narodowego. Problem narodowościowy, jak o tem mówiliśmy wyżej, występuje z coraz wyższą intenzywnością w ciągu ubiegłego stulecia, a na zaognienie tych stosunków wpłynęło rozbudzone poczucie narodowości z jednej strony, z drugiej współczesny fakt rozszerzenia zakresu administracyi państwowej. Poczucie narodowe idzie w parze z demokratyzacyą społeczeństwa, z demokratyzowaniem ustroju politycznego: jeden i drugi ten ruch wysuwa wyraźne punkta wspólne i odróżniające, a takim punktem jest narodowość, jako węzły łączące ludzi do zbiorowego działania; socyalne hasła, klasowe interesa, mogą tylko w specyalnych warunkach, mianowicie gdy niema narodowego niebezpieczeństwa i krzywdy, silniejszemi się okazać i grubym błędem jest, który popełniono w Austryi, gdy myślano, że społeczne lub nawet polityczne zagadnienia zdołają ukoić czy przynajmniej