Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/267

któw grozi nam uszczupleniem dochodu i majątku narodowego, utrudnia spełnienie powyżej zaznaczonego zadania corocznej naszej produkcyi.
 Zadanie to, określone powyżej jako pokrycie bieżących potrzeb społeczeństwa, kosztów długów, oraz wzrostem liczby ludzi i wymogów zwiększonych potrzeb, stwierdza jedynie minimum, którego niepokrycie byłoby odrazu pogorszeniem. Ale to nie dosyć. Jedynie nie pogorszyć położenia to nie jest spełnieniem obowiązku, nie jest spełnieniem zadania. Obowiązek i zadanie idą dalej, domagają się pozytywnej poprawy.
 Poprawa gospodarczego położenia jest konieczną, aby z jednej strony celem utrwalenia warunków i widoków naszego narodowego bytu módz odzyskać, cośmy już utracili z ojczystego dziedzictwa, módz dalej wypełnić braki, szczerby i luki, jakie mamy jeszcze we wszystkich dziedzinach życia. Bez większych zasobów materyalnych to się nie da osiągnąć. A nam potrzeba poprawy materyalnego i kulturnego bytu ludzi, potrzeba odzyskania straconej ziemi, stworzenia przelicznych nowych zakładów, wytworzenia warunków i środków dla rozwoju dziedziny politycznej, dla rozwoju cywilizacyi narodu. Fałsz to i hipokryzya, gdy się program poprawy bytu ogółu narodu, a przedewszystkiem jego warstw biednych, z pracy rąk żyjących, przedstawia jakoby materyalizm, jak to niegdyś uczynił Treitschke w sławnej polemice ze Schmollerem, twierdząc, że etyczne uczucia są niezależne od materyalnych warunków. Realna polityka, poparta społecznem doświadczeniem, a nawet i statystyką kryminalną, musi pamiętać, że nędza nie daje moralnych, ni fizycznych sił, często jest złym doradcą, zacieśnia i obniża zakres myśli, uczuć, dążności, łatwo wytwarza ogniska choroby fizycznej, moralnego upadku, społecznego fermentu. A podobnie złe skutki wywołuje nietylko ostateczna nędza. Kłopoty materyalne szerokich kół, ich niedostatek, niepewność