Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/270

z kapitałem, nauką, wytrwałą pracą będą pionierami, zdobywającymi nowe posterunki ekonomiczne.
 Nowe posterunki ekonomiczne wytworzyć i zdobyć się stara program do uprzemysłowienia kraju, który słusznie rozszerzyć można do unarodowienia konsumcyi.
 Mimo dawności i słuszności tego programu, dawności, bo stawiano go już za Stanisławowskich czasów, stawiali go później Lubecki dla Królestwa, Marcinkowski w Poznaniu i do dziś mamy pozytywne i żywe rezultaty ich dzieł, gdy tymczasem w gruzy poszło tyle innych nibyto wysoce rozumnych t. zw. politycznych kombinacyj, pomimo że program ten zarówno na historyę, jak teoryę, jak i praktykę współczesną powołać się może, mam wrażenie, że program to dotąd więcej wymawiany tylko usty, a nie pełniony czynem, że on nie wszedł jeszcze jako składowa część naszych zadań w świadomość i czyny społeczeństwa. Są ludzie, co widzą w nim tylko czułostkowość, rzekomo nawet sprzeczność z wynikami nauki, inni ulegają powierzchownemu pesymizmowi, pozującemu przytem na realizm ekonomiczny, i nie wierzą, abyśmy na to mieli siły, przyczem ich własna małoduszność jest dla nich miarą społecznej siły; inni wreszcie nibyto godzą się na ten program, zalecają go innym, ale sami zostają przy swych nawyknieniach, kupują, preferują nawet obce wytwory, prawie szczycą się tem, że dla ich osobistych potrzeb niema w kraju odpowiednich wytworów.
 A przecież historya gospodarczego rozwoju narodów stwierdza, że wszędzie był on wynikiem świadomej myśli i współdziałania społeczeństwa. Myśl tę jasną miał nieraz tylko rząd, ale miał on i środki dostateczne, aby czynne współdziałąnie społeczeństwa przymusowo zapewnić. Colbert we Francyi, działając w myśl hasła: »kupuj surowce, sprzedawaj fabrykaty«, użył w tym celu przedewszystkiem taryfy cłowej na dowóz i wywóz, Cromwell aktem nawigacyi wytworzył warunki dla rozwoju ekspor-