Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/315

VI.

 Po stwierdzeniu celów powinna nauka polityki rozważyć kwestyę środków działania, wskazać, jakich potrzeba organów, instytucyj, aby zamierzone cele i zadania mogły być skutecznie podjęte i zrealizowane.
 Naukowe to zagadnienie struktury organów czynnej polityki wywołało też ogromną literaturę, a im więcej badano i rozpatrywano to zagadnienie, tem więcej ujawniała się jego nader skomplikowana natura, tem jaśniej zarysowywał się cały szereg bardzo doniosłych szczegółowych zagadnień. I tak najpierw wysuwa się kwestya zasadnicza, czy odpowiednio do celów mamy wytwarzać organa, czy też naodwrót podług możności wytworzenia organów skutecznych oznaczać cele, zadania praktycznej polityki. Na drugiem miejscu występuje kwestya odpowiedniego podziału funkcyj i zadań pomiędzy organa państwowe a społeczne, między przymusową a dobrowolną organizacyę, kwestya centralizacyi i samorządu. Tak n. p. w dziedzinie szkolnictwa, jako jednego z organów oświatowych, występują zagadnienia obowiązku i prawa zakładania wogóle szkół lub pewnych ich typów, zagadnienie monopolu szkolnego czy dopuszczalności współzawodnictwa, przymusu i wolności, oraz stopnia przymusu, uprawnień szkołom przysługującym. Dalej znów zbadać należy formę państwa oraz warunki, w których jedynie dana forma z pożytkiem utrzymać się i działać może,