Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/397

wicielką tradycyi. Z pokolenia w pokolenie przenosi ona urokiem rodzinnym owiane obrzędy, przechowuje pamięć miłości, chwały i bólu narodu. Zachowuje indywidualność jestestwa, rzuca posiew przyszłych czynów, z dawną miłością poczętych. A wreszcie ma rodzina i wielkie gospodarcze znaczenie. Troska o byt dzieci, o ład i dostatek domu są bodźcem zapobiegliwej pracy dla ojca i matki; naprężą oni swe siły, odmówią sobie nieraz, byle mieć co dla dzieci na ich potrzeby, na ich rozrywkę. Stąd praca zarobkowa i oszczędność domowa stają się większe, wyrabia się zmysł dobrego użycia dochodu. A to jedno i drugie wzbogaca społeczeństwo, ma społeczne, nie tylko rodzinne znaczenie. Nakazy żadne z góry, ni zakazy, nie sprawią tego; tylko miłość rodzinna może tu być skuteczną ogólną sprężyną.
 Gospodarcze po części motywa wpływają i na to, że rodzice dbają o to, aby ich dzieci umiały sobie samoistnie zapracować na kawałek chleba. A dążność ta znów jest społecznie korzystną, gdyż przysparza uzdolnionych do pracy i pracujących. Nawet i bez konieczności pracy na chleb dbają przecież rodzice o to, aby ich dzieci były pożytecznymi członkami społeczeństwa, aby życiem swem i działaniem zyskały mir i poszanowanie rodaków. Są niestety i odmienne przykłady, widywa się ludzi, którym się zdaje, że majątek nadaje prawo lenistwa i używania tylko, którzy takie poglądy przekazują swym dzieciom, ale to anormalne, niekulturne, zwyrodniałe typy. Są wyrzutki społeczeństwa z dołu, są i wyrzutki społeczeństwa z góry. Tymi się tu nie zajmujemy. Moralnie zdrowy ojciec dba o to, aby jego syn był pożytecznym członkiem społeczeństwa, aby »jemu było dobrze i z nim było dobrze«, jak to przepisywała komisya edukacyjna. Rodzina z istoty swej dba o to i tem przygotowaniem dzieci do życia i pracy ma znów społeczne znaczenie i zasługę.
 Spełnić te liczne i doniosłe zadania zdoła naturalnie