Strona:Józef Weyssenhoff - Cudno i ziemia cudeńska.djvu/8

—   2   —

swem „Prolegomena zur Geschichte des jüdischen Urbesitzes in ehemaliger Republik Polen“, że plan t. zw. zamku w Cudnie okazuje wyraźnie pierwotne przeznaczenie tych murów na bazary handlowe i nosi cechę budownictwa syonistycznego, którego wpływów i pomników dopatruje się uczony profesor na całym obszarze ziem polskich, nie wyłączając i krakowskich Sukienic. Epokę powstania budowy oznacza, zgodnie z tradycją, na połowę 14-go wieku, lecz stawia śmiałą hipotezę, że władający wówczas na tych obszarach „książę polski Kazimierz, uzyskawszy zezwolenie cesarza niemieckiego, założył w Cudnie wielkie bazary dla Żydów, których osiadłość i prawa obywatelskie zostały właśnie w owej epoce ostatecznie utwierdzone i uprawnione“. Wywody profesora Pollack’a, wzorujące się oczywiście na szkole historjograficznej berlińskiej, zostały zbite przez polskich pisarzy na piśmie, a nawet na fizjognomji uczonego badacza przez pewnego zagorzałego endeka, który to incydent zaregestrowano w najnowszych czasach, jako 99-ty pogrom Żydów w Polsce.
 Miasto i ziemia cudeńska mogły też otrzymać swą nazwę od cudów, które się regularnie w ich dziejach zdarzały od czasów bajecznych aż do najnowszych. Cuda te rozmaite, dobroczynne i zgubne, rzekomo od świętych Patronów kraju