28
że każde niemal wydawnictwo ma swą specjalność, swój drobny monopolik.
Najważniejszym jednak, i najrzadszym niestety, rodzajem kalendarzyków politycznych są te, które wychodziły w częściach Rzeczypospolitej, oderwanych przez pierwszy i następne rozbiory. Są tam dane statystyczne i spisy osób, poprostu niemożliwe do znalezienia gdzieindziej. Jeszcze w Małopolsce, wcielonej przez pierwszy rozbiór do Austrji, zachowano porządnie archiwa; wydawano zresztą liczne spisy urzędników w licznych też kalendarzach. Ale weźmy za przykład Kalendarzyki białoruskie, wydawane w Mohilewie od roku 1783 (?) do 1796, lub nadzwyczaj rzadkie, a ważne, Kalendarze połockie, drukowane przez Jezuitów w ostatnich latach XVIII wieku. Cała plejada obywateli Polaków pełni funkcje urzędowe na tych krańcach dawnej Rzeczypospolitej i po jej upadku, a nazwisk ich nigdzie znaleźć nie można, oprócz w tych kalendarzykach, archiwa bowiem «namiestnictw białoruskich», «prowincji dźwińskiej», okręgów sztucznie po roku 1773 zaokrąglonych, a następnie zniesionych, grzęzną gdzieś dotychczas, jeżeli wogóle w całości przechowane zostały. Taki jest np. los aktów «prowincji dźwińskiej», złożonej, po pierwszym rozbiorze Polski,
