Strona:J. Grabiec - Powstanie Styczniowe 1863—1864.djvu/150

życiem, a wielu katorgą, więzieniem, lub emigracją przypłaciło swą pracę. Litwa, Ruś, Galicja i Zabór Pruski miały zupełną autonomję.
 Litwa i Ruś latem 1863 r. właściwie straciły zupełnie już swoją organizację, rozbitą doszczętnie. Natomiast w Galicji na miejscu dawnych Komitetów, wysłany tam komisarz pełnomocny Rządu Narodowego, dawny jego członek, Maykowski utworzył Radę Prowincjonalną, która wraz z wojskowymi organizatorami: gien. Różyckim i pułk. Strusiem (podpułk. sztabu gieneralnego — Jan Stella-Sawicki), oddała duże usługi sprawie. W zaborze pruskim komisarzem pełnomocnym Rządu Narodowego był Stanisław Frankowski, a tamtejszy Komitet Prowincjonalny i cała organizacja narodowa, na szlachcie i księżach oparta, działała sprawnie i szybko.
 Reprezentacje zagraniczne Rządu Narodowego były podwójne: agiencje dyplomatyczne, na których czele stał Wł. ks. Czartoryski, oraz tworzone różnemi czasy agientury zakupu broni, któremi dłuższy czas kierował, bardziej zresztą formalnie, niż faktycznie, gien. Mierosławski z tytułem organizatora gieneralnego. Organizacja dyplomatyczna, na której sumieniu leży przedłużenie walki powstańczej bez dostatecznego zgłębienia stosunków gabinetowych i stanu faktycznego sił i zamiarów mocarstw, stała całkowicie ofiarnością agientów dyplomatycznych — przeważnie patrjotycznej arystokracji. Najważniejszemi osobistościami dyplomacji powstańczej poza Wł. ks. Czartoryskim byli: przedstawiciel powstania w Wiedniu — Leon hr. Skorupka, gienerał Wład. Zamoyski — w Londynie; mąż zaufania radykalnych żywiołów — Józef Ordęga we Włoszech, dr. Tadeusz Oksza-Orzechowski — w Turcji.
 Wybitną tu rolę odgrywali również: Agaton Giller, Ruprecht, Walerjan Kalinka, a Jan hr. Działyński, Guttry — w Poznańskiem, Jan Maykowski, St. Koźmian, St. hr. Tarnowski i „Czerwony książę“ — Adam ks. Sapieha, wybitna osobistość w organizacjach galicyjskich, aresztowany w lipcu, niemniej wywierający wpływ nawet z więzienia lwowskiego — w Galicji, a wreszcie mecenas Henryk Krajewski — w Warszawie.
 Niezależnie od innych istniała zasłużona powstaniu reprezentacja Rządu Narodowego w Petersburgu, p. n. „Oddział Zagraniczny Rządu Narodowego“. Na czele jego stał wicedyrektor Departamentu Dochodów Niestałych Ministerjum Skarbu,