Romuald Traugut obejmował rządy powstaniem polskiem, a właściwie kierownictwo polską manifestacją zbrojną po dokładnym i sumiennym przestudiowaniu wszystkich okoliczności, od których sprawa polska była zależna.
Gdy z podróży swej powracał do Polski, rozchwiały się właśnie próby, zarówno załagodzenia naprężonych stosunków austrjacko-rosyjskich, jak również i starania W. Ks. Konstantego skłonienia Austrji do energicznych represji względem powstania. Odpowiedź rosyjskiego rządu, odmawiająca mocarstwom kompetencji przemawiania w sprawie polskiej, obraziła Austrję, której rząd prowadził rokowania z rządami Francji i Anglji, na temat bardzo poważnego wystąpienia w kwestji polskiej. Wszystkie trzy mocarstwa miały oświadczyć, że car rosyjski, nie spełniając warunków, pod któremi otrzymał Polskę, stracił do niej prawa, przyznane mu przez Kongres Wiedeński. Rosja, zaniepokojona żywo, oświadczała poufnie przez
Strona:J. Grabiec - Powstanie Styczniowe 1863—1864.djvu/170
Ta strona została przepisana.
IX. TAJEMNY DYKTATOR. POGROM POWSTANIA.
Romuald Traugut a współczesny mu stan powstania i sprawy polskiej. Jego charakterystyka i poglądy. Sprawa polska w dyplomacji. Wycofanie się Anglji i mowa Napoleona III. 5 listopada. Powstanie w jesieni. Płockie, Augustowskie. Kaliskie, Mazowsze. Bitwy i potyczki. Powstanie w Lubelskiem. Przybycie Litwinów. Kampańja jesienna na Podlasiu i w Lubelskiem. Ostatnia wyprawa na Wołyń. Sandomierskie. Czachowski, Bosak, Chmieleński. Stan powstania w końcu 1863 r. Polityka Rosji. Sprawa Kongresu. Zamiary zmiany w polityce polskiej Rosji. Milutin, Czerkaskij i Samarin. Memorjał Milutna i głos Samarina w sprawie włościańskiej w Królestwie. „Komitet do spraw Królestwa Polskiego“. Reakcja w kraju. Zniechęcenie ogółu do powstania. Działalność Trauguta. Reforma wojskowa. Powolne zamieranie powstania w Płockiem, Augustowskiem, Kalisskiem. Upadek powstania litewskiego. Walki w początkach 1864 r. Pogrom wkraczających z za kordonu oddziałów. Klęski na Podlasiu i w Lubelskiem. Ostatnia kampańja Bosaka w Sandomierskiem. Wzrost reakcji w społeczeństwie. Adresy wiernopoddańcze. Bale. „Ukazy“. Stan oblężenia w Galicji. Znaczenie tego faktu. Niezłomność Trauguta. Zamiar utworzenia korsarki polskiej. Represje. Upadek organizacji. Aresztowanie Trauguta.
