Strona:J. Grabiec - Powstanie Styczniowe 1863—1864.djvu/46

się tam na przywódców przyszłego powstania. W kraju jednak w organizacji społeczeństwa Biali wyprzedzili Czerwonych. Równocześnie nieomal z powstaniem „Koła“ i „Komitetu“, „Dyrekcja“ zwołała zjazd przedstawicieli różnych okolic ze wszystkich trzech zaborów dla opracowania programu działań, oraz utworzenia silnej i karnej organizacji. I jedno i drugie powiodło się najzupełniej. Represje i wyraźny rusyfikacyjny charakter rządów rosyjskich po ogłoszeniu stanu wojennego, dzika samowola i anarchja w postępowaniu obdarzonych nieograniczoną władzą naczelników wojennych, bezwzględność rewizji, aresztów i deportacji, która dochodziła do tego, że bywały tygodnie, w których aresztowano 270 osób, a wyroków w jednym tylko styczniu 1862 r. wydano podczas zupełnego spokoju w kraju 143 — wykluczały wszelką możliwość polityki ugody z Rosją. To też wszelkie hasła unji dynastycznej, lub powrotu do stanu z przed 1860 roku, tak dawniej wśród ziemian Królestwa, Litwy i Rusi popularne, znikły w zupełności. Nowy program Białych, opracowany przez Ruprechta i wydany w formie broszury p. t. „Kazimierz Stanisław Gromada: Zadania obecnej chwili“, za jedyny cel polityki narodowej uznawał niepodległość Polski, Litwy i Rusi w dawnych granicach, osiągniętą przez walkę zbrojną, przygotowanie której było całą taktyką polityczną. W przeciwieństwie jednak do Czerwonych, dla których rewolucja narodowa była celem, Biali wojnę z Rosją, t. j. powstanie zbrojne uważali za epizod całości polityki, zawierającej wszystkie strony życia narodowego.
 Zgodnie z tym założeniem Biali dążyli do opanowania całości życia narodowego we wszystkich jego przejawach: do zawładnięcia Tow. Kredyt. Ziemskim, radami powiatowemi i miejskiemi, gminami, wszelkiemi instytucjami społecznemi gospodarczemi, szkolnictwem i całą pracą oświatową i wreszcie Radą Stanu i Dyrektorstwami Komisji Rządowych.
 Koło takiego programu, odsuwającego wybuch zbrojny na daleką przyszłość, kiedy już będzie on możliwie dobrze przygotowany, Dyrekcja zgrupowała poważne zastępy szlachty, mieszczaństwa oraz inteligiencji. Zastępy te utworzyły karną organizację, opartą na kołach i zjazdach wojewódzkich oraz centralnym zarządzie z wybieralną przez ogół skonfederowanych Dyrekcją, mającą w rozporządzeniu swoim kasę stronnictwa, do której wpływy już w styczniu 1862 r. wyniosły 1½ miljona złp.