Upadek Rzeczpospolitej, dawniej uznawany za fakt, mający znaczenie decydujące tylko dla krajów polskich, oraz co najwyżej dla związanych przezeń trzech mocarstw rozbiorczych, przez dzisiejszych historyków uznany został za katastrofę dziejową o wszecheuropejskim znaczeniu.
Przez fakt rozbiorów zostało skreślone drogą gwałtu z mapy Europy państwo, jedno z najrozleglejszych, a skupiające w ciągu wieków w swoich granicach szereg narodów, zajmujących sam środek Europy — obszar będący przejściem od krajów, związanych ze sobą przez kulturę zachodnią, do rozległych, niezmierzonych obszarów Wschodniej Europy, kulturalnie i przyrodniczo związanych z Azją. Walka kulturalna Wschodu z Zachodem, jaka już od XII wieku trwała bezustannie niemal na obszernych przestrzeniach Litwy i Rusi, przechyliła się stanowczo na korzyść Wschodu. Reprezentująca tę kulturę Wscho-
Strona:J. Grabiec - Powstanie Styczniowe 1863—1864.djvu/5
Ta strona została uwierzytelniona.
I. SPRAWA POLSKA PRZED POWSTANIEM STYCZNIOWYM.
Rozbiory Rzeczpospolitej. Znaczenie upadku Państwa Polskiego w dziejach Europy. Polityka Rosji w sprawie polskiej. Dążność do zupełnego zniweczenia imienia polskiego. Zmiana polityki rosyjskiej po klęsce Napoleona I-go. Królestwo Polskie. Walka kulturalna Rosji z Polską na Litwie i Rusi. Niepodegłościowe dążności Polski. Rok 1831. Próby zjednoczenia Polski z Rosją. Opór Polaków. Kwestja włościańska. Jej znaczenie w naszych dziejach porozbiorowych. Trudność jej rozstrzygnięcia. Doniosłość jej w polskiej polityce narodowej. Sprawa polska wśród kwestyi polityki europejskiej. Rozczarowania w r. 1848 i 1855. Ożywienie nadziei polskich po wojnie Krymskiej. Zasada narodowości. Napoleon III. Austrja i sprawa polska w polityce europejskiej. Emigracja. Hotel Lambert. Mierosławski. Stan rzeczy w kraju. Towarzystwo Rolnicze. Andrzej hr. Zamoyski. Niechęć do polityki wśród ogółu, Aleksander Wielopolski. Koła towarzyskie. Młodzież. Sybiracy.
