Strona:J. Grabiec - Sto lat walki o prawa Królestwa Polskiego 1815—1915.pdf/14

stawie praw stanu wojennego. Rosya bowiem, po tej pierwszej próbie, napotkawszy w niej słabe, co prawda, niemniej nie oczekiwane, przeszkody w dyplomacyi, nie kwapiła się później z załatwieniem formalności politycznej, administracyjnej, a wreszcie — i narodowej kraju.
 Z drugiej strony — despotyzm i ambicye osobiste Paskiewicza, a raczej jego niechęć ulegania petersburskim organom centralnym, były jedynym hamulcem dla faktycznego wprowadzenia w życie „objedinitielnoj” polityki rosyjskiej, która trwała pomimo nawet zastrzeżeń autonomicznych „Statutu Organicznego”. Urzędy, sądownictwo i szkolnictwo polskie zapełniono absolutnie nieprodukcyjnym balastem rosyjskim, w 90% z nawpół wykształconych oficerów i generałów złożonym, a język rosyjski wprowadzono, jako równoległy do polskiego; żywiołem jednak czynnym w całej machinie pozostawali wyłącznie Polacy, a wszystkie nici zbiegały się w kancelaryi przybocznej Namiestnika w Warszawie, oraz jej odpowiedniku petersburskim, pozostającym pod decydującym wpływem Warszawy — Departamencie Rady Państwa do spraw polskich.
 Poprzestawano też na upodobnianiu instytucyi Królestwa do rosyjskich: województwa zamieniano na gubernie — pod zarządem generałów, rozciągano na Królestwo, formalnie raczej niż faktycznie, kierownictwo petersburskich ministeryów: oświaty, komunikacyi, sprawiedliwości, wprowadzono równolegle do polskich rosyjskie monetę, miary i wagi, zniesiono granicę celną i Radę Stanu, która wobec Departamentu do Spraw polskich w Radzie Państwa stała się przeżytkiem i t. d. Równocześnie starano się zbliżać oba narody za pomocą daleko idących zarządzeń natury kulturalno-politycznej: wprowadzono kodeks kryminalny rosyjski, będący ogromnem uwstecznieniem polskiego prawa karnego: rozdano majoraty moskalom dla zasadzenia ziemiaństwa rosyjskiego z olbrzymim nakładem jęto się kolonizowania chłopów rosyjskich dla zapoczątkowania drobnego rolnictwa rosyjskiego w Królestwie; wielkie sumy wydawano na protegowanie handlu rosyjskiego