Strona:J. Grabiec - Sto lat walki o prawa Królestwa Polskiego 1815—1915.pdf/7

która trzeba dodać, bynajmniej nie zrzekła się i teraz swoich zaborczych względem Polski zamiarów. Łącznikiem prawno-państwowym formalnym pomiędzy dwoma państwami stał się — z jednej strony art. 1 Ustawy Konstytucyjnej Królestwa: „Królestwo Polskie jest na zawsze połączone z Cesarstwem Rosyjskiem“ — z drugiej zaś art. 4 Ustaw Zasadniczych Państwa Rosyjskiego: „Z Cesarskim tronem Wszechrosyi nierozłączne są trony: Królestwa Polskiego i W. Ks. Finlandzkiego”. Poza tym formalnym łącznikiem wiązały Królestwo Polskie z Rosyą i dynastya (Art. 3, 21 U. K.), oraz polityka zagraniczna. W tej ostatniej kwestyi; wzajemny stosunek obu państw określały: art. 8 Ustaw konst.: „Stosunki polityki zewnętrznej naszego Cesarstwa będą wspólne naszemu Królestwu Polskiemu“, oraz — nieco osłabiająca ujemną dla Polski lakoniczność artykułu powyższego artykuły 9 i 10 tejże Ustawy. Pierwszy z tych artykułów zastrzegał: „sam tylko panujący będzie miał prawo oznaczać uczestnictwo Królestwa Polskiego do wojen, przez Rosyę toczonych, jako też do traktatów pokoju i handlowych, któreby to mocarstwo zawierać mogło“. Ograniczał więc on w oznaczonym stopniu kompetencyę dyplomacyi i polityki handlowej Rosyi w sprawach zagranicznych Polski, artykuł zaś 10 dawał Polsce niejakie gwarancye pod względem militarnym — „w każdym wypadku — czytamy w nim — wprowadzenie wojsk polskich do Rosyi i odwrotnie, lub w przypadkach przemarszu tychże wojsk przez jaką prowincyę jednego z dwu państw, utrzymanie ich i koszta przechodu ponoszone będą całkowicie przez kraj, do którego należeć będą. Wojsko polskie nie będzie nigdy użyte za granicami Europy“. Z artykułu tego — dodajmy — przedewszystkiem korzystała Rosya, dzięki czemu w chwili Powstania Listopadowego przeszło 7000 wojsk rosyjskich stało w Królestwie. Niemniej, gwarantował on najzupełniej militarną odrębność Królestwa i samodzielną organizacyę polskiej siły zbrojnej.
 Szalona jednak dysproporcya sił obu, połączonych unią państw w połączeniu z wyżej podkreślonemi zasadami konstytucyi w sprawach polityki zagranicznej, oraz osobistym