Strona:J. I. Kraszewski - Programm polski 1872.djvu/17

Ta strona została uwierzytelniona.
7

zaprzeczenie Rossja, najzgubniejszemi Prusy, najniedołężniejszą Austrija. Z tego trojga najmniéj potrafiła pierwsza, najwięcéj drugie, najnieudolniéj ostatnia.
W położeniu troistém, programm jeden, musi się stać trójtwarzy. Po roku 1831, gdy to co składało reprezentaciję i czoło narodu wyszło za granicę — by tu w walce z samém sobą, zwolna obezsilnieć i zemrzeć — emigracija zrazu zdawała się stać na straży sprawy ogólnéj Polski. Pracowała ona gorliwie, chociaż z większą szkodą niż korzyścią, bo rozbudzała baczność rządów i dawała im niejako znać, gdzie i w co uderzać miały, a skazówki jéj krajowi dawane, z za gór i mórz, musiały być fałszywe.. Ludzie otoczeni obcemi żywiołami, niedotykając stopą téj ziemi, któréj losami rozrządzać chcieli, nie oddychając jéj powietrzem — ulegajac mimowolnie wpływom obcych pojęć, o sprawach kraju jasnego mieć nie mogli. Pragnienia ich były najlepsze, skutki wskazówek zgubne.
Dosyć przytoczyć wszystkie marzenia o powstaniach ludu massami, gdy ten lud wcale do