Strona:J. W. Draper - Dzieje stosunku wiary do rozumu.djvu/179

przód, że zostały stworzone z niczego; powtóre, że drogą rozwoju powstały z form odwiecznych. Teorya stworzenia należy do pierwszego powyższego przypuszczenia, teorya zaś ewolucyjna czyli rozwojowa, do drugiego.
 Zatem filozofia u Arabów podążyła temiż szlakami, co i w Chinach, Indyi i w ogóle na wschodzie. Cała treść jej zasadzała się na przypuszczeniu niepożytości materyi i siły. Upatrywała ona podobieństwo pomiędzy zaczerpnięciem składającego ciało ludzkie zasobu z olbrzymiego zapasu materyi świata, oraz ostatecznego powrotu jego do tegoż zapasu, a wypływem ducha ludzkiego z umysłu powszechnego, czyli bóstwa, oraz ostatecznem jego zlaniem się.
 Wskazawszy tedy dość szczegółowo zasady filozoficzne nauki wypływu i zlania się, przechodzę z kolei do skreślenia jej dziejów. Do Europy wprowadzili ją Arabowie hiszpańscy. Hiszpania stała się jej ogniskiem, z którego rozchodząc się ogarnęła uczone i ukształcone koła całej Europy; w Hiszpanii zaś smutnego doczekała się końca.
 Kalifowie hiszpańscy otaczali się wszelakim zbytkiem wschodniego życia. Posiadali wspaniałe pałace, prześliczne ogrody, seraje pełne pięknych kobiet. Dzisiejsza Europa nie większym smakiem, polorem i wytwornością się odznacza od tych, które panowały w epoce, o której mowa, po stolicach Arabów hiszpańskich. Ulice były oświetlane i po-