Strona:J. W. Draper - Dzieje stosunku wiary do rozumu.djvu/261

tameczny miał być najwyższym władcą świata, oraz jakoby ani królowie, ani biskupi, ani świeccy, ani duchowni rządcy nie mieli prawnej władzy ani w kościele, ani w państwie, prócz tej, którą od niego dostają — są zgoła bez podstawy i gwałcą prawa człowieka“.
 Dla zapobieżenia temu napływowi niedowiarstwa, rząd papiezki ustanowił. 1) inkwizycyę i 2) spowiedź uszną; tę ostatnią jako środek wykrycia, a tamtą jako trybunał karny.
 W ogóle przeznaczeniem inkwizycyi było wykorzenienie odszczepieństwa przez terroryzm i otaczanie heretyków najstraszniejszemi podejrzeniami; przypuszczało to oczywiście moc orzekania samej istoty odszczepieństwa. Tak tedy sprawdzian prawdy spoczywał w rękach tego samego trybunału, któremu polecono było „wyszukiwać i stawić przed sąd kacerzy kryjących się po miastach, domach, piwnicach, lasach, jaskiniach i polach“. Z tak dziką ochotą wypełniał on swe zadanie czuwania nad dobrem kościoła, że od roku 1481 do 1808 ukarał trzysta czterdzieści tysięcy ludzi, a w tej liczbie było trzydzieści dwa tysiące spalonych! Na początku działania swojego, gdy opinia publiczna nie umiała jeszcze wynaleźć żadnych sposobów do protestowania przeciw tym okrucieństwom, inkwizycya „często skazywała na śmierć, bez apelacyi, tego samego dnia po oskarżeniu, szlachtę, księży, mnichów, pustelników i osoby świe-