Strona:J. W. Draper - Dzieje stosunku wiary do rozumu.djvu/373

 Wpływ wiedzy na cywilizacyę nowożytną był dwojaki: 1. Umysłowy i 2. Ekonomiczny. Rozpatrzymy oba te objawy.
 We względzie umysłowym wiedza obaliła powagę tradycyi. Odmówiła bezdowodnego przyjmowania słów wielkiego mistrza, jakiekolwiekby imię jego znakomitem i czczonem było. Warunek przyjęcia do włoskiej akademii del Cimento, oraz godło przyjęte przez królewskie towarzystwo londyńskie, uwidoczniają stanowisko, jakie zajęła w tym względzie.
 Odrzuciła ona nadto nadprzyrodzoność i cudowność, jako dowody w rzeczach fizycznych. Usunęła dowody ze znaków niebieskich, jakich starożytni żydzi używali i zaprzeczyła, iżby można dowieść cośkolwiek wyjaśnieniem czegoś innego, usuwając tym sposobem logikę, która przez tyle wieków cieszyła się powodzeniem.
 W dochodzeniach fizycznych drogą postępowania jej było przekonanie się o wartości każdego wniesionego przypuszczenia przez dokonanie odpowiednich obliczeń, na podstawie lub zasadzie tego przypuszczenia, a później przez zrobienie doświadczenia lub spostrzeżenia dla upewnienia się, czy wyniki takowych zgadzają się z wynikami obliczenia. Jeżeli się nie zgadzały, to przypuszczenie odrzucano.
 Przytaczamy tu parę przykładów tego sposobu postępowania.