Strona:J. W. Draper - Dzieje stosunku wiary do rozumu.djvu/424

cywilizacyi nowożytnej i potępia społeczność tegoczesną.
 Encyklika i syllabus zawierają zasady, które w życie wprowadzić celem było soboru watykańskiego. Syllabus napada na panteizm, naturalizm i czysty racyonalizm, potępiając takie zdania, jak np. że Bóg jest światem; że niema innego Boga prócz natury; że przedmioty teologiczne traktować należy tak samo jak filozoficzne; że metody i zasady, za pomocą których dawniej doktorowie kościoła uprawiali teologię, nie wystarczają dziś wobec wymagań wieku i postępów nauki; że każdemu człowiekowi wolno przyjmować i wyznawać religię, którą uzna za prawdziwą, idąc za światłem własnego rozumu; że do władzy cywilnej należy oznaczenie praw i granic władzy kościelnej; że kościół nie ma prawa używania siły, ani wywierania władzy świeckiej pośrednio lub bezpośrednio; że powinien być oddzielony od państwa, a państwo od kościoła; że już dziś nie przystoi, aby religię katolicką uważano za jedyną w państwie, z wyłączeniem wszystkich innych wyznań; że papież rzymski może i powinien pogodzić się i złączyć z postępem cywilizacyi nowożytnej. Syllabus prócz tego żąda dla kościoła prawa dozoru nad szkołami publicznemi, nie przyznając go państwu; domaga się też wglądania w małżeństwa i rozwody.
 Pewne zasady, które sobór uznał za rzecz właściwą na teraz już sformułować, wyłożone są