Strona:Jakub Glass - Stan prawny kościołów ewangelickich.pdf/23

czniu i marcu r. 1923, opracował: 1) projekt ustawy o stosunku kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce (załącznik Nr. 1) i 2) projekt ustawy o stosunku Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce do Państwa (załącznik Nr. 2). Oba projekty Konsystorz w kwietniu roku 1923 złożył Ministerstwu W. R. i O. P.: pierwszy do zatwierdzenia, drugi do przyjęcia do wiadomości przy rozważaniu ustawy w ciałach ustawodawczych.
 Na Synodzie Konstytucyjnym, w którym uprawnionych było do zasiadania 200 delegatów — 79 duchownych i 121 świeckich—rozpatrywane projekty ustaw wywołały niesłychane roznamiętnienie i o mało nie doprowadziły do rozłamu w kościele na podstawie narodowościowej. Ze smutkiem stwierdzić należy, że uczestnikom tego 1-ego w Polsce od dwóch stuleci Synodu (od Synodu Jeneralnego w Gdańsku r. 1728) nie szło bynajmniej o to, co kiedyś stanowiło przedmiot namiętnych sporów podczas Ugody Sandomierskiej r. 1570 lub colloquium charitativum r. 1645: o zasady wiary lub o ważne obrządki religijne. Dzieliły uczestników niestety sprawy polityczne, z religją ani kościołem nic zgoła wspólnego nie mające: szło o przewagę w instytucjach kościelnych tej czy innej narodowości. Kamieniem obrazy był zwłaszcza art. 43 ustawy kościelnej, określający udział poszczególnych senioratów w wyborze delegatów do Synodu, tem samem przeto decydujący o stosunku liczebnym w Synodzie ewangelików-polaków do ewangelików-niemców.
 Według projektowanej ustawy kościelnej do kościoła E.-A. w Polsce należą wszystkie osoby wyznania luterskiego, w kraju zamieszkałe, o ile formalnie z kościoła nie wystąpiły (art. 1). Ustrój kościoła E-.A-. w Polsce jest to ustrój synodalny, oparty wszędzie na pierwiastku wyborczym i na szerokim udziale żywiołu świeckiego. Prawo wyborcze czynne służy wszystkim pełnoletnim członkom parafji, bez różnicy płci, którzy są moralnie nieskazitelni i płacą składkę kościelną (art. 11). Prawo wyborcze bierne posiadają wszyscy członkowie parafji, moralnie nieskazitelni, którzy ukończyli 30 lat życia (art.