Strona:Jan Łoś-Bogurodzica.djvu/15

a Deo celebrata, a w końcu dzisiejszemu sposobowi mówienia: przez Boga sławiona. W pieśni zamiast sławiona czytamy: sławiena, co niektórym dało powód do twierdzenia, że mamy tutaj, jak również w formie z następnego wiersza: zwolena wpływ języka czeskiego. Jednakże dość często i w późniejszych zabytkach polskich trafiają się formy, gdzie -e- nie wymienia się na -o- lub -a- przed następującą spółgłoską przedniojęzykowo-zębową twardą; to też dziś na formy: sławiena, zwolena powszechnie zapatrują się, jako na twory czysto polskie.
 Wyżej określiliśmy wyrażenie: Bogiem sławiena jako przez Boga sławiona, znaczenie to jednak wydaje się dziwnem. W staropolszczyźnie spotykamy wyrażenie z czasownikiem dokonanym, że Bóg wysławił imię swoje, to znaczy, okrył je chwałą (Jan 12,28), co Wujek tłumaczy przez czasownik uwielbić; ale żeby Bóg sławił kogoś lub coś t. j. trudził się jego wysławianiem, tego nigdzie nie spotykamy. To też wydaje się słusznem przypuszczenie prof. Jagića, że wyrażenie Bogiem sławiena jest zmodyfikowaną formą przymiotnika bogosławiona, który znowu jest modyfikacją znanej i dziś formy błogosławiona. Znów tutaj przez źródło czeskie i starosłowiańskie dochodzimy do źródła pierwotnego, greckiego: ευλογεῖν == „dobrorzeczyć” (por. złorzeczyć) w języku starocerkiewno-słowiańskim oddano przez blagosloviti z czego urobiono imiesłów bierny: blagoslovena; na gruncie czeskim ze sloviti == „mówić,” zrobiono slaviti, wskutek czego powstała forma blahoslavena z sensem niejasnym „dobrze sławiona” zam. „dobrze nazywana”; to znów przeniesiono na grunt polski jako błogosławiona. Tu jednak błogo miało też znaczenie „pomyślnie,” szczęśliwie”, przez co wyraz złożony błogosławiona wydawał się jeszcze dziwniejszym i trudno zrozumiałym, zastępowano go więc przez bogosławiona == „sławiona u Boga” albo „przez Boga”. Ten nowotwór, znajdujący się np. w tekście psałterza Florjańskiego, widać był znany autorowi pieśni, który — jak się zdaje — nie lubił złożeń i wolał je zastępować przez zrosty lub wyrażenia syntaktyczne; podobnie więc jak Bogu rodzica (zam. Bogorodzica) powstało Bogiem sławiona zam. bogosławiona.
 Maryja nie jest formą ludową, taką bowiem była forma Marza znana i z niektórych zabytków staropolskich