Strona:Jan Łoś-Bogurodzica.djvu/18

Ta strona została uwierzytelniona.

Wypowiadano jeszcze jedno przypuszczenie, że poszukiwany przez nas przedmiot bliższy do czasowników: zyszczy, spuści ukrywa się w kiryjelejzon. Ale po pierwsze, ten sam wyraz powtarza się jako przyśpiew na końcu zwrotki drugiej i nie stoi w żadnym z nią związku składniowym, a po wtóre, greckie κυριε ἔλεισον znaczy: „panie, zmiłuj się”, a przeto się nie nadaje na przedmiot jakiejś czynności.
Ten przyśpiew jest tu wywołany wspomnieniem o starożytnym zwyczaju ludowym. Mówiliśmy, że w dawnych czasach lud żadnych pieśni pobożnych nie znał; mamy na to świadectwo historyczne, że zamiast śpiewać pieśń wykrzykiwał tylko kierlesz! to jest spolszczone kiryjelejzon „Ruska kronika opowiada — pisze Brückner w Literaturze religijnej I str. 159 — o spotkaniu się hufców polskich z ruskiemi r. 1248, gdy Daniel ujrzał Lachów, krzepko następujących na (brata) Wasilka kerlesz śpiewających.




2.Twego dziela krzciciela, bożycze,
Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jąż nosimy,
A dać raczy, jegoż prosimy,
A na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebyt.
Kiryjelejzon.


I ta zwrotka jest trójdzielna: pierwszą część jej stanowi wiersz pierwszy, drugą — drugi. Są do siebie podobne, bo mają prawie jednakową liczbę zgłosek (10 i 11), a w średniowieczu wierszopisarze pozwalali sobie dość często na to, aby wiersze, które miały być do siebie podobne, różniły się w rozmiarze jedną lub nawet dwiema zgłoskami. W obu też tych wierszach rozłoźenie rymów jest jednakowe: każdy z nich ma dwa rymy wewnętrzne: rym właściwy (dziela — krzciciela) i asonans (głosy — myśli); oba też mają wspólny rym końcowy (bożycze — człowiecze). Część trzecią zwrotki stanowią cztery wiersze 8-zgłoskowe parzysto rymowane; jeden z nich tylko (drugi) ma 9 zgłosek, co znowu może być niedopatrzeniem wierszopisarza, albo błędem przepisywacza, który zam. nowszej formy rozkaźnika racz (por. usłysz, słysz) napisał starszą formę raczy; wiersz ten w poprawnej formie możnaby tak odtworzyć:

A dać racz, jegoż prosimy.