Strona:Jan Łoś-Bogurodzica.djvu/23

 Pod względem językowym pieśń ta na ogół jest łatwiejsza do objaśnienia niż właściwa pieśń Bogurodzica, ale i tutaj trafiają się miejsca niezupełnie jasne.
 Nas dla forma nowsza, bo już nie nas dziela, ale jeszcze nie dla nas, a więc wskazuje ona na wiek nie XIII, lecz może na pierwszą połowę XIV. Wstał z martwych, dziś już ustalony typ czasownika złożonego zmartwychwstał. Syn boży, moglibyśmy tu oczekiwać wyrazu bożyc, gdyby ten istniał w polszczyźnie; natomiast nie mógł tu być użyty bożyk, bo jest mowa o zmartwychwstaniu Chrystusa, ukrzyżowanego w wieku męskim. Wierzyż znów rozkaźnik w starszej formie, używanej jeszcze w w. XV obok formy nowszej, która musiała brzmieć tak samo, jak dziś: wierzże. Człowiecze, dawna forma wołacza, zachowana i do dzisiaj obok nowszej formy człowieku. Zbożny już tutaj z pewnością w znaczeniu „bogobojny”, „pobożny”. Trud == „męka”. Przez trud kopista napisał prze trud, ale zrobił odnośnik i dodał na boku ’sz. Odjął == „odebrał”. Djablej strożej celownik od djabla stroża; pierwotną formą polską było: djablej stroży, ale formy rzeczownikowe (tej odmiany rzeczowników t. j. tematów na -a z poprzedzającą miękką lub stwardniałą spółgłoską) na -ej, wywołane dążeniem do wyrównania ich z przymiotnikowemi, znajdujemy w w. XIV (psałterz Florjański). Rym też raczej przemawia za tem, że autor pieśni napisał stroży. Strożá (z pochylonem -a końcowem) od najdawniejszych czasów w Polsce oznaczała obowiązek poddanych pilnowania dobra pańskiego; autor pieśni robi tu pierwsze porównanie instytucyj społecznych polskich z wyobrażanemi przez siebie instytucjami niebieskiemi: djabli, poddani Boga, mieli sobie powierzony obowiązek stróży nad ludźmi, co trwało aż do Zmartwychwstania.
 Przydał nam zdrowia wiecznego t. j. „wzmocnił nas w zdrowiu wiecznem” czyli „bardziej upewnił o zbawieniu”.
 Starostę skował pkielnego: Starosta pkielny przypomina — jak pisze prof. Brückner — starostów jeneralnych królewskich, wprowadzonych do Polski za przykładem Czech przez Władysława Łokietka; Lucyper przeto jest tu nazwany boskim starostą jeneralnym, który miał moc (strożę) nad ludźmi, aż do dnia odkupienia, potem zaś Chrystus