Strona:Jan Łoś-Bogurodzica.djvu/24

go skował t. j. skuł, spętał, uczynił nieszkodliwym. Pkielny od stp. pkieł (== „piekło”) r. męskiego; imię to odmieniało się tak: pkieł, piekła, piekłu i t. d.
 Śmierć podjął może być rozumiane dwojako: albo że Chrystus podległ śmierci, umarł na krzyżu, jako odkupiciel świata, albo też że przez swe zmartwychwstanie zwyciężył śmierć, co odpowiada w prefacji wielkanocnej wyrażeniu łacińskiemu: mortem destruxit; istotnie, w innych też zabytkach średniowiecznych mamy podjąć w znaczeniu supplantare, co stanowi synonim klasycznego evertere np. Jacobus interpretatur supplantans — podeymuyo¦czy vel supplantator — podymcza ok. r. 1420 Rozpr. wydz. filol. Akad. Um. XXIV, 86. W pseudo-ewangelji Nikodema czytamy: Christus Dominus maiestatis suae potentia, conculcans mortem... attraxit Adam ad suam divinam gloriam t. j. zdeptawszy śmierć... wziął Adama do swej chwały boskiej.
 Wspomionął człowieka pirwego == „wspomniał o pierwszym człowieku” t. j. o Adamie; to znaczy, że gdy Chrystus śmierć przezwyciężył, wtedy zbawił Adama; forma wspomionąć, nie jest pierwotna, dawniej było: wspomięnąć, wspomiąnął. Przed swpomonal jest w rp. początek tegoż wyrazu: spo wykreślony.
 Zwrotka 5-a mówi o Adamie jenże == „który” po śmierci cierpiał trudy t. j. „umartwienia”, męki zawiernie t. j. „wiernie”, „naprawdę”, „rzeczywiście”. Mamy inne pary przysłówków z przyrostkiem za lub bez niego: pewnie — zapewnie (ob. zapewne), iście — zaiście (w stp.), cnie — zacnie, ledwie — zaledwie i t. d. bez różnicy w znaczeniu, przeto zawiernie znaczy toż samo, co wiernie — „prawdziwie”, a zaśmiernie znaczy toż samo, co śmiernie — „pokornie”.
 Jeszcze był nie prześpiał zaśmiernie: niezupełnie jest jasne: prześpieć, znaczy po łacinie prosperari — „zyskać pomyślny wynik” (pracy, starań, usiłowań, trudów), ponieważ zaś aliż znaczy „aż”, „dopóki nie”, przeto wyraz jeszcze musi tu mieć szczególne znaczenie. Gdyby je wziąć w dzisiejszem znaczeniu, stosunek między obu zdaniami byłby niewyraźny: jeszcze nie uzyskał (Adam) wyniku pomyślnego swych trudów, dopóki sam Bóg nie zmartwychwstał. Oczywiście dziś musielibyśmy powiedzieć: dopóty zam. jeszcze. Raz w glosach średniowiecznych mamy zapisane: necdum — yescze Rozpr. XXIII, 309 i to nas upo-