Strona:Jan Łoś-Bogurodzica.djvu/28

Ta strona została uwierzytelniona.

12. O duszy o grzeszne sam Bog pieczą ima,
Djabłu ją otjima,
Gdzie to sam kroluje, k sob[ie] ją przy[i]ma.

Powtórzenie przyimka przy rzeczowniku i jego przydawce (o duszy o grzeszne) jest dość często używane w języku staropolskim; o grzeszne: formy dopełniacza, celownika i miejscownika r. ż. przymiotników bywają w staropolszczyźnie na -e lub na -ej, pierwotnie biernik się kończył na -e, a celownik i miejscownik na -ej; tak jest w Kazaniach świętokrzyskich.
Pieczą ima dziś powiedzielibyśmy: „ma pieczę”, biernik na mają rzeczowniki żeńskie tematów na spółgłoskę miękką lub stwardniałą, których mianownik kończył się na á (pochylone, ścieśnione); w stp. była forma dwojaka: imieć lub mieć, a obie te formy wzięły początek z pierwotnej słowiańskiej ьměti. Otjima, według dzisiejszej ortografji otima; przedrostek ot wymieniał się na od początkowo tylko przed spółgłoskami dźwięcznemi (i to nie płynnemi por. ot-ręby), więc mówiono i pisano: oddać ale ottworzyć, otjąć, ot-imać == „odbierać”, „odejmować”; z czasem forma od upowszechniła się i stąd dzisiejsze: odtworzyć, odpierać, odebrać, odrąbać i t. d. Gdzie to sam kroluje, pomiędzy sam a kroluje przepisywacz przez omyłkę napisał: bog peycza yma, ale się spostrzegł i pod zbytecznie powtórzonemi wyrazami położył szereg kropek t. j. znak wykreślenia. Dalej napisano: xobyo¦, co oczywiście trzeba czytać. k sobie ją. Przyma trzeba czytać przyima (tego rozmiar wiersza wymaga), a znaczy to: „przyjmuje”.




13. Maryja dziewice, prośmy synka twego
Krola niebieskiego,
Haza nas huchowa ote wszego złego.

Dziewice właściwa forma wołacza staropolskiego rzeczowników żeńskich na -a, odmieniających się według typu tematów miękkich. W zwrotce I (Bogu rodzica dziewica) znaleźliśmy zamiast formy biernika formę mianownika: obie te formy: mianownika i biernika na -e (dziewica — dziewice) były współczesne sobie (por. Maryja, nie Maryje, ale dziewice; formy na -o: dziewico Maryjo, są późniejsze. W tekście pieśni naszej forma dziewico uka-