Strona:Jan Jeleński - Żydzi na wsi.djvu/27

—   21   —

 Ci zwłaszcza członkowie gmin, którzy przy wyższym stopniu oświaty, pojmują głębiej znaczenie instytucyj, o jakich mowa, powinniby na zebraniach gminnych przemawiać wytrwale za ich zakładaniem; inaczej bowiem, ściągnąć oni mogą na siebie wobec przyszłych pokoleń, ciężką odpowiedzialność.
 Znamy wsie, gdzie nietylko że więksi właściciele mieli dość wytrwałości do przemawiania na zebraniach gminnych, ale gdzie, ciż sami obywatele, potrafili zająć się pierwotną organizacyą instytucyj, i wyszukać ludzi do ich prowadzenia, lnb też gdzie sami zostali kasyerami.
 Tam lichwa nie ma obecnie przystępu, kasy dobrze funkcyonują, a lud je błogosławi, oceniając już samodzielnie ich wartość.
 Jeżeli coś podobnego mogło stać się np. w lubelskiem lub kaliskiem, to dlaczegóż miałoby być niemożliwem w kieleckiem, radomskiem i t. p., skoro powtarzamy interes i głos sumienia ogółu, wzywa tutaj do pracy wszystkich obywateli?
 Wogóle zresztą, byłoby do życzenia, aby sprawa osiadania spekulantów po wsiach, w celach jedynie eksploatowania ludności miejscowej, jak również kwestya trudnienia się sprzedażą wódki przez ludność izraelską, kwestya sklepów wiejskich, wreszcie kwestya utrzymywania najszkodliwszych, bo najbardziej przyczaniających się do szerzenia demoralizacyi — karczem na pustkowiach itp. były częściej i energiczniej niż dotąd, poruszane na zebraniach gminnych.
 Rzecz to, nietylko nie przechodząca atrybucyj tych organów samorządu gminnego, lecz owszem tkwiąca w ich naturze.
 Paragraf 16 Ukazu o urządzeniu gmin wiejskich, powiada najwyraźniej, że do zebrań gminnych należy wydawanie uchwał, „we wszelkich interesach gospodarczych i innych całej gminy dotyczących“, a czyż pytamy, może być coś