Strona:Jan Lam - Idealisci.djvu/220

Możnaby zapełnić cały rozdział jakiego sentymentalnego romansu tą moją miłością. Wszystko, co miłość ma w sobie egoistycznego i co ma materyalnego, to u mnie odnosi się do Heleny, wszystko co jest niesamolubnego, wznioślejszego w tem uczuciu, odnosi się do jej córki. Jedna mi uzupełnia drugą. Jedna przyzwyczaiła się do mnie, a druga patrzy na mnie, jak na swego opiekuńczego ducha. Kiedy przyjechałem zabrać ją od Karola i kiedy ją zapytałem, czemu taka smutna i zapłakana, jej oczy z taką otuchą spoczęły na mnie, jak gdyby czerpała pociechę i nadzieję ze współczucia, jakie jej okazałem. Biedniątko! Dla szesnastoletniego serduszka kwestye miłośne są kwestyami życia lub śmierci. Poradzimy na zmartwienie, poradzimy, moja mała; muszę tylko przed obiadem jeszcze pójść na plebanię i związać tego Rolińskiego kontraktem do prowadzenia budowy tartaku, której kosztorys wypracować mu poleciłem; obecność Helenki spłoszy go i uciekłby niezawodnie. Rzadki to charakter, nie powiem, jak na dzisiejsze, ale jak na wszystkie czasy. Już to nawiasem powiedziawszy, być może, że dzisiejsze encyklopedyczne wykształcenie utrudnia wyrabianie się charakterów, bo cechą każdego charakteru jest pewna jednostronność w zapatrywaniu się na świat, na ludzi i na siebie samego, podczas gdy encyklopedyczna nasza wiedza czyni nas skłonnymi do pozytywnej analizy i chroni nas od jednostronności. Prawdopodobnie nawet, w miarę szerzenia się pozytywizmu, będziemy mieli coraz mniej artystów i poetów, a w życiu coraz mniej wybitnych charakterów. Ależ i w romantycznych wiekach ubodzy rycerze i giermkowie wykradali córki królów i książąt, a tu dziś chudy pachołek kocha się w pannie i ucieka od niej, dowiedziawszy się, że jest posażną! Takiemu radbym zostawił mój majątek; zrobi on z niego lepszy użytek niż ja, bo uważając posag jako własność żony, zechce stać własną pracą i przez nią wyrobić sobie stanowisko niezawisłe i szanowane. Gdybym był wziął posażną żonę, byłbym także tak postępował, ponieważ zaś mam własny majątek, nie pracuję wcale. Mało nawet zajmuję się sprawami publicznemi, bo jakoś z kochanymi