Strona:Jan Sygański - Historya Nowego Sącza.djvu/152

Ta strona została przepisana.

nie[1]. Wtedy to odszczepiwszy się od innych Unitaryuszów, których wówczas Pinczowianami i Rakowianami zwano, udał się do Nowego Sącza. Znalazł tutaj dzielnego opiekuna w osobie Stanisława Mężyka, starosty grodowego, a licząc na jego wpływ i znaczenie pomiędzy mieszczaństwem i szlachtą, rozpoczął niebawem swoje apostolstwo: najprzód na folwarku Wirzbięcińskim, a później w zborze i szkole[2] za rzeką Kamienicą, gdzie dziś stoi karczma „Piekłem“ zwana, głosił naukę aryańską swym zwolennikom. Podzielał on zdania religijne Piotra Gońca z Goniądza[3] (Gonesius), zaprzeczał bóstwo Ducha św.[4]. a chrzest przez zanurzenie tylko ważnym uznawał. Farnowski zastępywał kierunek zasad antitrinitarskich, potępiony przez umiarkowańszą większość wyznawców tychże zasad, i wyrażał się, że Mahometanie i Żydzi mają lepsze poznanie Boga, aniżeli ci, co podpisali wyznanie św. Atanazego (Symbolum Athanasianum). Stanowił on tedy ze swoją szkołą nowosandecką niejako państwo w państwie, odrębność w odrębności socyniańskiej, a wywodami swymi, na synodach dyssydenckich ogłoszonymi, wywołał dla siebie nieprzyjaźń reszty Socynianów, którzy pamięć jego milczeniem pomijali. To też i Stanisław Lubieniecki[5], gorliwy pisarz aryański, krótko tylko i mimochodem o szkole Farnowskiego w Nowym Sączu wspomina[6]. A jednak bądź co bądź sekta nowoaryańska dość głębokie w Nowym Sączu zapuściła korzenie. Starosta Mężyk przejął się[7] tak dalece

  1. Stanisław Lubieniecki: Histor. reform. polon. Freistadii 1685. p. 164, 214—218.
  2. Stan. Farnovius circa an. 1568 a caeteris Unitariis schisma fecit, ac Sandeciam ad Stan. Mężyk satrapam Sandeciae se contulit: sub cujus tutela ecclesiam ac scholam celebrem illie habuit. Sandins: Bibl. Antitr. Freistadii 1685. p. 52.
  3. O jego życiu i pisamch 1556—1570 wspomina Wiszniewski: Hist. liter. T. IX. str. 33—35.
  4. Węgierski: Slavon. reform. p. 510.
  5. Dwóch było Stanisławów Lubienieckich, zwolenników sekty aryańskiej. Pierwszy z nich był ministrem zboru najprzód w Tropiu, potem w Rakowie, wreszcie w Lusławicach, † 1633 r. Drugi urodzony w Rakowie 1623 r., pisał między innemi: Hist. refor. pol., † w Hamburgu 1675 r.
  6. Praetuli signum dissidii Farnovius ille, arianae opinionis fantor acerrimus, ambitionis typho inflatus, qui patronum nactus Menzicum praefectum sandecensem sedem in illa urbe Hungariae vicina fixit, et ludum ibi apernit. Lubieniecki p. 220.
  7. Erazm Otwinowski, zagorzały aryanin, żyjący w Rakowie jaszcze 1608 r., policzył St. Mężyka „inter praestantes et inclytos heroes christianos“.