W epoce Wazów zdobiło miasto Nowy Sącz 7 kościołów, obsługiwanych przez duchowieństwo tak świeckie, jako i zakonne. W samem mieście, w obrębie fortecznych murów, znajdował się klasztor Franciszkanów fundacyi króla Wacława czeskiego jeszcze z roku 1297, dalej opactwo Premonstratensów czyli Norbertanów, wzniesione i wyposażone przez Władysława Jagiełłę w roku 1409, wreszcie kollegiata, dźwignięta hojnością Zbigniewa Oleśnickiego w r. 1448. Inne zaś 4, skromniejsze rozmiarem kościoły: św. Wojciecha, św. Mikołaja, św. Krzyża i św. Walentego, stały na przedmieściach[1]. Kollegiatę składali 4 prałaci, 4 kanonicy, z których jednak większa część mieszkała stale na swych probostwach w Sandeckiem, i 8 wikarych. Dość spory zastęp swych członków liczyły również zgromadzenia zakonne. Wizyta kanoniczna kardynała, Jerzego Radziwiłła, wymienia w r. 1597 u Norbertanów 6 kapłanów, a u Franciszkanów 10 zakonników[2]. Widzimy z tego, że ducho-
- ↑ Te wszystkie przedmiejskie kościoły, zniesione pod koniec XVIII. wieku, odległej sięgały starożytności. I tak o kościele św. Wojciecha posiadam pewną, na dokumentach opartą wiadomość już w roku 1303. — Przy kościele św. Mikołaja mieszkali pierwotnie przez czas jakiś OO. Norbertanie w r. 1409. — O kościele św. Krzyża wspominają akta miejskie w latach 1499 i 1535. — O kościele szpitalnym św. Walentego najdawniejszą wzmiankę napotykam w roku 1541, lecz istniał on niezawodnie już pod koniec XV. wieku skoro w roku 1490 stał już szpital trędowatych (leprosorum), którzy przy kościele św. Walentego „trans portam hungaricalem in suburbio majori“ po wszystkie czasy, jak skądinąd wiadomo, odprawiali swe nabożeństwa. — Rozebrano również do szczętu wspaniały kościół Franciszkanów po r. 1789.
- ↑ Archiw. kapitulne przy katedrze krakow. ks. IX. in fol.
