Strona:Jan Sygański - Historya Nowego Sącza.djvu/362

Ta strona została przepisana.
—   109   —

od r. 1641 fundusz 1.500 złp. ks. Wojciecha Klisza, komendarza grybowskiego[1]. Kiedy właściwie szkoła sandecka przeszła pod zarząd Akademii krakowskiej i stała się jej kolonią, nie można się dowiedzieć z istniejących źródeł. Z pewnością nastąpiło to już przed r. 1732, w tym bowiem roku Pijarzy, osiedlając się w Nowym Sączu[2], złożyli wyraźną deklaracyę, podpisaną przez ks. prowincyała, Ambrożego Wąsowicza, w Warszawie 6. sierpnia 1732 r., i przez generała zakonu, Józefa od św. Franciszka, w Rzymie 23. maja 1733 r., że żadnej szkoły nie otworzą ani wewnątrz ani zewnątrz swego kollegium, którąby w czemkolwiek uwłaczała, czy to szkole parafialnej sandeckiej, czy też przywilejom Akademii krakowskiej, i to pod karą zburzenia tejże szkoły i zapłacenia Akademii 10.000 zł. węg.[3]. Regina Śreniawska, wdowa po Tomaszu Śreniawskim, sekretarzu królewskim, legowała w r. 1749 dla bursy im. Andrzeja Noskowskiego 12.000 złp. na dobrach Ślemieniu w Zatorskiem, przeznaczając z procentu od tej sumy dla kolonii akademickiej w Nowym Sączu na reparacyę gmachu szkolnego 30 złp., a dla dyrektora tejże szkoły 20 złp.[4]. Po zajęciu Galicyi przez Austryę skończył się ten wpływ i zarząd Akademii krakowskiej[5].
Kantor, czyli stały śpiewak kościelny, niemałą także miał powagę u ludzi. Bakałarza tytułowano: Venerabilis Domine!, a kantora: Domine Cantor! Kantorzy podgórscy w Krakowskiem i Sandeckiem słynęli z swego dźwięcznego głosu i, równie jak bakałarze, bywali bezżennymi. W pierwszej połowie XVII. wieku dość rozpowszechnieni byli, skoro nawet młodzieńcy szkoły sandeckiej czasami po gospodach odgrywali ich rolę, jak świadczy o tem wyraźna wzmianka w aktach miejskich. W środopoście 1604 r. siedział sobie w gospodzie przy szklanicy piwa pan Mateusz Wyrzykowski,

    juventute, były i po innych miastach polskich, mianowicie w Krakowie, gdzie od pierwszego założenia swego, ks. Stan. Borka, kanonika krakowskiego († 1556), przyjęły nazwę „Borkarny“.

  1. Actum in praetorio sandecensi fer. VI. ante fest. Nativit. s. Joan. Bapt. proxima A. D. 1641.
  2. Act. Castr. Pretocol. Rel. nr. 206. p. 136.
  3. Act. Castr. Rel. T. 157. p. 1635—1640.
  4. Ks. Józef Putanowicz: Stan studii wewnętrzny Akademii krakowskiej, przytoczony w dziele Łukaszewicza: Histor. Szkół w Koronie. T. III. str. 282, 471. Poznań 1851.
  5. W. r. 1783 istniała jeszcze colonia academica w Nowym Sączu. Następnego roku otwarto w Galicyi kilka szkół normalnych, a między innemi także w Nowym Sączu. Gimnazyum nowosandeckie istnieje dopiero od r. 1818.