Szlachta pragnęła, aby miasta istniały tylko dla jej wygody, dla sklepów, gospód i kościołów. Mieszczanie zaś, pochodzące z pracy ludu bogactwa szlachty, uważali za najsłuszniejsze źródło swych korzyści i zysków. Mieszczanie, ponosząc coraz większe ciężary, opłacając wzmagające się pobory i stacye żołnierskie, gdzie mogli, odbijali na szlachcie, czy to w sklepie, w rzemiośle, czy w gospodzie. Szlachta zaś nie miała ochoty płacić więcej i zniżała ceny, więc kupcy i rzemieślnicy dostarczali podlejszych towarów i wyrobów; stąd hałasy i skargi — lecz trudno, skoro ludzkość parła innym prądem.
Podwojewodzowie mieli pośredniczyć między stronami, i stawy ich są często słuszne. Czasami jednak nie odpowiadały okolicznościom albo tylko chęci zysku mieszczan, i wywoływały wielkie zaburzenie.
Żywym tego przykładem jest ustawa z r. 1630, przykazująca urzędowy wymiar naczyń szynkowych, obok zniżenia cen gorzałek i piwa. Co ubyło w cenie, ubyło i w miarach, jedno drugiem nadstawiano; lecz mieszczaństwo uc uło się pokrzywdzonem ustawą, której co do zasady słuszności odmówić niepodobna. A mimo to jakież to kłopoty, jakie wzajemne oburzenie pomiędzy szlachtą i mieszczanami wywołała ta pomieniona ustawa! Oto jej brzmienie dosłowne:
Ustawa rzeczy strawnych i robót rzemieślniczych, uczyniona 18. września 1630 r. przez Imci pana Marcina Wielogłowskiego, podwojewodzego krakowskiego, przy obecności pana Krzysztofa Wielogłowskiego, podstarościego sandeckiego, oraz Imci pana Tomasza Jaklińskiego, burgrabiego sandeckiego, i Imci pana Stanisława Ujejskiego, pisarza grodzkiego sandeckiego[1].
- ↑ Szymon Starowolski: Monumenta Sarmatarum p. 802, przytacza klasyczną elegię ku uczczeniu Stan. Ujejskiego († 1645): Noenia lugubris in obitum generosi Stanislai Ujejski de Wilkowice, notarii castrensis sandecensis. Czytam w niej między innemi:
Illi semper erat legum reverentia cordi,
Justitiam juxta sancta statuta colens.
Aequitatem ejus merito Sandecia laudat,
Profuit et patriae pectore, mente, manu.Był on ojcem Tomasza Ujejskiego, który, zamianowany biskupem kijowskim w r. 1655, zrzekł się dobrowolnie tej godności w r. 1676, poczem wstąpił do Jezuitów i w Wilnie 1689 r. życia dokonał.
