Strona:Jan Urban - O prawa obywatelskie dla kobiet.djvu/17

15

dlaczego kobiety mają być wykluczone zasadniczo z racyi niższości umysłowej. Czy do parlamentów i na sejmy wybieramy samych Dantych, Rafaelów i Mozartów? Albo może trzeba mieć polityczny rozum Macchiavelli‘ego, by zostać posłem? Czy wśród męskich „prawodawców“ nie spotykamy, obok figur, także zwyczajnych pionków, posuwanych ręką wytrawnych polityków? I znowu albo cały system przedstawicielstwa narodowego nie ma sensu, albo niema racyi wykluczać z niego kobiet. Mówię ciągle o racyi umysłowej niższości kobiety, bo innych stron kwestyi dotknę dalej.
 To zaś, co się stosuje do poselskiej godności, można rozciągnąć i do rozmaitych urzędów państwowych. Może być, że są stanowiska publiczne, na których kobieta nie byłaby pożądaną, ani możliwą, ale jest wiele i takich stanowisk, od których dziś jest zasadniczo wykluczoną tylko dla swej płci, a na których ani geniuszu, ani artystycznej twórczości, ani nadzwyczajnych zdolności umysłowych nie potrzeba. I gdyby, bez względu na płeć, przyjmowano i awansowano według stopnia zdolności, pracy, zasługi, bez wątpienia wiele miejsc przeciętni mężczyźni musieliby ustąpić wybitniejszym kobietom. I znowu, jeżeli umysłowa niższość kobiet jest faktem, rezultat byłby ten, że mniejszy stosunkowo ich procent wytrzymywałby konkurencyę z mężczyznami, ale czyż w tem współzawodnictwie musiałyby przegrać wszystkie kobiety?
 Czy kobieta jest niższą od mężczyzny, czy równą mu pod względem umysłowym, można uważać za rzecz otwartą. Zależy tu dużo od tego, co się pod „umysłowością“ rozumie: czy zespół wszystkich zdolności i objawów życia psychicznego, czy też tylko jedną jakąś określoną funkcyę, n. p. wnioskowanie. Naszem zdaniem najtrafniej kwestyę rozwiązują ci, którzy zamiast operować pojęciem ilości, zastosowują tu kategoryę jakości. Umysłowość kobiety może nie jest ani wyższą, ani niższą, tylko poprostu inną, niż umysłowość mężczyzny. Tak, jak nie wyższą ani niższą, ale inną jest cała natura kobiety, niż natura mężczyzny.
 Twierdzenie o niższości kobiety może poprostu jest skutkiem myślowego przyzwyczajenia upatrywania w mężczyźnie ide-