Cesarz Henryk III, rodem Szwab, załatwiwszy sprawy Włoskie, wybrał się z powrotem do Niemiec; papież także Wiktor, skłoniony prośbami cesarskiemi, pojechał z nim razem z Rzymu do Niemiec. Nakazał potém i odprawił cesarz Henryk zjazd w Utrechcie (Trajectum), a z przyczyny słabości w którą był zapadł, czując się bliskim śmierci, za radą obecnego papieża Wiktora i książąt Niemieckich mających prawo wyboru, mianował królem i koronował syna swego siedmioletniego Henryka, zrodzonego z Agnieszki. Nareszcie złożony wzmagającą się chorobą umarł 5 Października w Botfelden. Ciało jego przeniesione do Spiry pochowano uroczyście, papież bowiem Wiktor uczcił pogrzeb jego swoją obecnością. Odbywszy obrząd pogrzebowy, i urządziwszy, ile w owych czasach można było, sprawy cesarstwa, wrócił papież spokojnie do Rzymu. Rzeczony zaś Henryk, trzeci cesarz tego imienia, umarł w roku życia 39, panowania na tronie królewskim 18, cesarskim 15. Jego syn, człek niespokojny, stoczył bitew sześćdziesiąt i dwie. Jałmużnik wielki. Przeprosiwszy Grzegorza VII, uzyskał odpuszczenie winy; ale powstawszy powtórnie przeciw niemu, osadził na stolicy antypapę. Grzegórz VII złożył go z tronu, a elektorowie z rozkazu papieża obrali Rudolfa książęcia Saskiego, którego Henryk w stoczonym boju krwawym zwyciężył. Sam atoli wypędzony z Rzymu przez Roberta króla Angielskiego, i poimany od syna, którego był wyniósł na królestwo, nędznie skończył życie w więzieniu.
Henryk IV, młodziuchny syn cesarza Henryka III, nastąpiwszy po ojcu, objął rządy, 88 cesarz po Auguście. A że był dzieckiem siedmioletniém, przedniejsi panowie cesarstwa powierzyli wychowanie jego matce, cesarzowej Agnieszce. Z jego siostrą Matyldą ożenił się Rudolf książę Niemiecki, który później wystąpił przeciw powinowatemu swemu jako przywłaściciel cesarstwa. Agnieszka zaś cesarzowa w małoletności syna swego Henryka zarządzała czas niejaki państwem Niemieckiém, sprawując je rozumnie i dzielnie. Doznały temi czasy kraje Niemieckie wielorakich nie-
