Strona:Jana Długosza Dziejów Polskich ksiąg dwanaście - Tom II.djvu/531

wzięli sobie sprawę i zadanie, aby którego z książąt, męża roztropnego, dzielnego i dojrzałością rady zaleconego królem obrali, a to z uwagi, iż król Przemysław, prócz córki jedynaczki, imieniem Ryxy, żadnego potomstwa płci męzkiej nie zostawił. A lubo niektórzy tego byli zdania, iż niesłuszną i niesprawiedliwą byłoby rzeczą wyłączać od dziedzictwa ojcowskiego córkę króla Przemysława, pozbawić ją królestwa, i przez wybór obcego książęcia liczne dobrodziejstwa króla Przemysława wraz z krwią i rodem jego puszczać w zapomnienie: wszelako, widok grożących niebezpieczeństw, których obawiali się aby nie spadły na Polskę, gdyby nie wybrali do berła męża dzielnego, i wiek dziecinny córki Przemysława, która rok dopiero ósmy miała, rady tej nie dopuszczały. Po roztrząśnieniu przeto rozmaitych wniosków, za powszechnym głosem, uchwałą i zgodą, Władysław zwany Łokietkiem, książę Kujawski, syn Kazimierza książęcia Kujawskiego, zrodzonego z Konrada książęcia Kujawskiego i Mazowieckiego, który z Bolesławem królem Polskim, zabójcą Ś. Stanisława, w szóstym był stopniu pokrewieństwa, a między bracią Leszkiem Czarnym, książęciem Krakowskim, Sandomierskim i Sieradzkim, Ziemomysłem, Kazimierzem i Ziemowitem, książętami Łęczyckiemi, Kujawskiemi i Dobrzyńskiemi, trzecią z porządku głową, królem i władcą Polski został obrany, uznany i mianowany, już-to z tej przyczyny, że był książęciem niezwykłej dzielności i roztropności, już dlatego, że jemu po śmierci brata rodzonego Leszka Czarnego, książęcia Krakowskiego, Sandomierskiego i Sieradzkiego, niemniej po żonie jego Jadwidze, córce niegdyś Bolesława Pobożnego, książęcia Kaliskiego i Poznańskiego, rzeczone księstwa Poznańskie i Kaliskie słuszném prawem w dziedzictwie przypadały. O tym jednym sądzono, że zdolnym był spoić rozerwane części królestwa w jedno ciało i w trwałą połączyć całość. Ustanowiono w księstwie Pomorskiém trzech wielkorządców (capitanei): Piotra Szwencę (Swancze) kanclerza Pomorskiego, Wawrzyńca, i Jaśka Sława (de Slaw), którym zlecono straż i zarząd tej ziemi tymczasowo, zanimby Władysław Łokietek inaczej rozporządził. Na zasadzie więc takowego wyboru, już przez się dokonanego, objął Władysław w posiadanie tak księstwa Krakowskie, Sandomierskie, Łęczyckie i Sieradzkie, jako też księstwa Wielkiej Polski i Pomorza, które uznały jego zwierzchność i władzę, wraz z wszystkiemi zamkami rzeczonych prowincyj, prócz kilku w Krakowskiém i Sandomierskiém, zajętych po śmierci Leszka Czarnego, książęcia Krakowskiego, Sandomierskiego i Sieradzkiego, przez Wacława króla Czeskiego, który się na mocy ich posiadania nie tylko Czeskim królem,