Strona:Jana Długosza Dziejów Polskich ksiąg dwanaście - Tom III.djvu/36

Wacława króla, słusznie czy niesłusznie, jednę tylko głowę poświęcono w ofierze, i zapał rycerzy kwapiących się pomścić śmierci króla, na tym jednym czynie poprzestał. Twierdzą niektórzy, że Albert król Rzymski nasłał na dwór Wacława króla Czeskiego trzech rycerzy Szwabów, którzy tego zabójstwa dokonali. Nazajutrz, to jest dnia piątego Sierpnia, rycerstwo z przychylnej chęci okazem pochowało w kościele katedralnym Ołomunieckim zwłoki królewskie, które potém przez siostrę króla Elżbietę, królową Czeską, Jana Luxemburga żonę (o której namieni się niżej) do Praskiego klasztoru Cystersów (Aulae Regiae) w Pradze przeniesione zostały. Utrzymują także niektórzy, że pomieniony król Wacław zgładzony był przez sprzysiężonych przeciw niemu własnych rycerzy, z tej przyczyny, że nie zachowywał właściwej królowi powagi, że się dopuszczał wielu płochych czynów, okazując wielki niestatek umysłu i zmienność, i że w samych początkach panowania zamki królewskie i dochody zbytnią hojnością roztrwonił, zkąd obawiano się, że gdyby go wcześniej nie sprzątnięto, więcejby jeszcze poutracał. Rok tylko jeden mniej więcej panował, i na nim ród królów Czeskich po mieczu wygasł prawie ze szczętem. Od tego czasu Czechy zaczęły podlegać obcym panom i rządom, kto wié, z pożytkiem czy szkodą przyszłą swego kraju. Panowie bowiem Czescy, złożywszy w oktawę Wniebowzięcia N. Maryi Panny zjazd walny w Pradze celem obrania nowego króla, podzielili się w zdaniach: jedni życzyli sobie obrać królem Czeskim Henryka książęcia Karyntyi, pod ów czas obecnego w Pradze, który córkę króla Wacława (I) a siostrę IIgo, Małgorzatę starszą, miał za żonę. Ale w końcu starszyzna i panowie, w większej liczbie i dowodniejszemi głosy oświadczyli się za Rudolfem książęciem Austryi, synem Alberta króla Rzymskiego; jakoż wydaliwszy z Pragi Henryka książęcia Karyntyi, Rudolfa królem Czeskim zgodnie obrali i koronowali. Aby zaś jego panowanie było tém pewniejsze, trwalsze i na słuszniejszej podstawie oparte, zaślubiono mu Elżbietę zwaną inaczej Ryxą, żonę Wacława I, króla Czeskiego i Polskiego, a córkę króla Polskiego Przemysława, lubo córki króla Wacława II, a siostry IIIgo, to jest Małgorzata, żona Henryka książęcia Karyntyi, Anna żona książęcia Głogowskiego, i Elżbieta jeszcze w ów czas niezamężna, prosiły po wiele kroć ze łzami i na klęczkach błagały panów Czeskich: „aby ich nie opuszczali i nie wyzuwali z ich dziedzictwa, a nad swoich nie przenosili obcych i nieznanych.“ Rzeczona zaś Ryxa, córka Przemysława króla Polskiego, a żona niegdyś Wacława króla Czeskiego, po śmierci drugiego męża Rudolfa książęcia Austryi i króla Czeskiego, zaślubiła trzeciego, króla Hiszpanii: z której córkę zrodzoną, imieniem Sancyą, Alfons król Aragoński pojąwszy w małżeństwo, miał z niej