Strona:Jerzy Andrzejewski - Miazga cz. 3.djvu/40

Zaremba, przyjaciel Wanerta z czasów krakowskich.
 Po ukończeniu WSF asystent Aleksandra Forda przy kręceniu jego okupacyjnego filmu Piątka z ulicy Barskiej, pierwszy swój film samodzielny Za całą sławę nakręcił w 1955 /według scenariusza Wojciecha Konopki/. Na skutek rozlicznych zastrzeżeń ze strony czynników politycznych /akcja filmu rozgrywa się w czasie Powstania Warszawskiego/ — Za całą sławę ukazało się na ekranach dopiero jesienią 1956. Zarówno ten film surowy i oszczędny, choć pełen gorzkiego patosu, jak i następny: Natchnienie świata /1957/, nagrodzony Srebrnym Lwem na festiwalu w Wenecji, stały się artystycznymi sukcesami Wanerta na skalę międzynarodową.
 W Natchnieniu świata — z legendarną już kreacją Macieja Zaremby w roli młodego akowca, Tomka Gaszyńskiego — Eryk Wanert, zachowując epicki charakter powieści Nagórskiego, zrezygnował jednak z jej wielowątkowości, kreując rozlewy i wielopłaszczyznowy obraz życia warszawskiego od lata 1939 roku aż po ostateczny upadek Powstania, w pierwszych dniach października 1944. Z tego ogromnego materiału Wanert wyeksponował w swoim filmie przede wszystkim dramatyczny wątek grupy młodych chłopców, dorastających w latach okupacji, ten zatem wątek, który osobiście był mu najbliższy — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — —

 WANERT HENRYK /1884—1969/ — ur. 4.IV.1884 w Warszawie, starszy syn Henryka Wanerta i Diany z Heryngów. Gimnazjum ukończył w roku 1902. Studia wyższe odbywał w Zurychu, w Jenie i we Fryburgu badeńskim. Po habilitacji na podstawie rozprawy Psychologia poznania został asystentem znanego niemieckiego filozofa, Martina von Beckendorff. W roku 1910 ożenił się z jego córką, Małgorzatą. W 1912 powrócił do Warszawy. W latach 1913—1919 był kierownikiem katedry filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. W roku 1919 otrzymał profesurę i kierował katedrą historii filozofii na Uniwersytecie Warszawskim aż do wybuchu II wojny światowej. Członek przedwojennej Polskiej Akademii Umiejętności i powojennej Polskiej Akademii Nauk. W latach 1935—1936 rektor Uniwersytetu Warszawskiego. Wybitny pedagog, wychowawca kilku pokoleń naukowców, przeciwstawiający się wszelkim przejawom nietolerancji.
 W czasie okupacji jeden z najczynniejszych organizatorów tajnego nauczania uniwersyteckiego. Aresztowany w roku 1942 spędził ponad rok w koncentracyjnym obozie w Oświęcimiu. Zwolniony pod koniec roku następnego, pozostały okres okupacji spędził w Pławowicach pod Krakowem, w majątku znanego dramaturga i mecenasa, Ludwika Hieronima Morstina.
 W latach 1945—1948 rektor Uniwersytetu Warszawskiego. W roku 1950 usunięty z katedry, powrócił na nią w 1956. W latach 1957—1962 prezes Polskiej Akademii Nauk. Od roku 1964 na emeryturze. Doktor H.C. uniwersytetów krajowych /m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego/ i zagranicznych.
 Do najważniejszych jego prac należą: STUDIA PORÓWNAWCZE NAD SOTERIOLOGIĄ ULTRAKWISTÓW A BRACI POLSKICH /1915/, WPŁYWY ERAZMA NA BRACI POLSKICH /1917/, STUDIA RELIGIOZNAWCZE /1919/, KATEGORIA WOLNOŚCI /1921/, monumentalna, czterotomowa HISTORIA TOLERANCJI /1925—1932/, JEDNOSTKA JAKO BYT TRAGICZNY /1936/, SENS I BEZSENS /1938/, KATEGORIE TRAGIZMU /1947/, NOTATKI DO AUTOBIOGRAFII /1957/ oraz pozostający w rękopisie i nie dokończony WSTĘP DO DZIEJÓW NIETOLERANCJI.