Strona:Jerzy Bandrowski - Przez jasne wrota.djvu/109

— 103 —

a równocześnie umożliwia oświetlenie ulic kosztem konsumenta; mianowicie na każdym domu nad drzwiami wchodowemi musi być lampka elektryczna z matowego szkła, kształtu strusiego jaja.
 Sieć telefoniczna i telegraficzna wiąże wieś z centrami, tak, że odległość w Japonji właściwie nie istnieje. Naród, zresztą konserwatywny, rozumnie ocenił i pojął znaczenie wszystkich tych wynalazków i używa ich chętnie, korzysta z nich intensywnie. Na drogach wiejskich nieraz spotykałem chłopów, jakby żywcem wyciętych z obrazów Hokusai — na rowerach. Pod względem umiejętności wykorzystywania cywilizacji Japończycy znacznie nas przewyższają. Prowincja czy wieś polska ani w połowie nie jest tak cywilizowana jak japońska. Zapewne, że modernizację tę przeprowadził i przeprowadza rząd przy pomocy rozporządzeń i doskonałej policji. Anarchistycznie usposobionym dziś Europejczykom nie przychodzi jednak na myśl, że ten rząd narodowy i cieszący się zaufaniem narodu, ma na celu wyłącznie jego dobrobyt, rozkwit i bezpieczeństwo i z tego zadania wywiązuje się właściwie ku powszechnemu zadowoleniu. Nawet proletarjusz japoński, wyzyskiwany i walczący z wyzyskiem, jest nietylko nacjonalistą, lecz nawet szowinistą japońskim i przeciw ojczyźnie swojej, przeciw swemu państwu nigdy nie pójdzie.
 Jasnem jest, że wprowadzenie w życie licznych urządzeń nowoczesnej cywilizacji, zmieniło i zmienia znacznie fizjognomję Japonji. Naprzykład zwolna maleje liczba „rikszów“, którzy, być może, za jakiś czas znikną zupełnie z powierzchni Japonji.
 O tych ludziach i tym cechu warto powiedzieć słów parę. „Riksza“, własciwie „rikisza-dżin“, jest to