jako objawienie wszechświatowej doniosłości, jako katechizm „zasad 1789 r.“, stanowiących wieczysty podkład porządku państwowego, jako najcenniejszy dar, ofiarowany ludzkości przez Francję.
Mniej, niż na znaczenie historyczne i polityczne, zwracano uwagi na po dziś dzień trwającą prawną doniosłość tego dokumentu. Jakąkolwiek jest jednakże wartość lub bezwartościowość tego aktu, pod jego to wpływem w pozytywnych prawach kontynentu europejskiego rozwinęło się wyobrażenie o subjektywnych prawach publicznych jednostki. Do owego czasu literatura prawa państwowego znała prawa głowy państwa, przywileje stanowe, prerogatywy oddzielnych osób, lub korporacji. Ogólne prawa poddanych uzewnętrzniały się jedynie pod postacią obowiązków państwa, nie zaś jako wyraźne uroszczenia prawne jednostek. Dopiero owa deklaracja praw człowieka wytworzyła w całym zakresie prawa pozytywnego pojęcie subjektywnych praw członków państwa wobec państwa jako całości — pojęcie do owego czasu znane tylko prawu natury. Najwcześniej sformułowała to pierwsza konstytucja francuska 3 września 1791 r., która, na zasadzie przedstawionej sobie deklaracji praw człowieka i obywatela, ułożyła szereg „droits naturels et civils“ w znaczeniu praw przez konstytucję zagwaranto-
i n.; Oncken, Das Zeitalter der Revolution des Kaiserreiches und der Befreiungskriege I, s. 229 i n.; Weiss, Geschichte der französischen Revolution I, 1888, s. 263.
