Tu krzyż czerwony — bo jeszcze on stoi,
Choć go rzezani spotwarzają kaci —
Pychą opasłych klechów już nie broi:
W równéj tu wzgardzie ksiądz i tłum współbraci!
O zabobonie w jakiéjbądź postaci —
Krzyża, księżyca, proroków, fetyszy,
Pod jakiém godłem świat ci hołdem płaci,
Stratą-ś ogółu, zyskiem szajki mniszéj!
Któż złoto wiar odróżni od błota okpiszy?
Patrz! golf Ambracji! Świat tu się przed laty
Wymknął kobiecie, miluchnéj niebodze!
Tu na okrętach wiedli buf bogaty
Królowie Azji oraz rzymscy wodze[1]
Na bój niepewny, co krwią mścił się srodze;
Tu Cezar drugi zatykał swą dłonią[2]
Zwycięskie godła, dziś — czczy pył na drodze!
Niesforni władcy! ludzkie łzy was gonią!
Czyś, Boże! ziemię stworzył, by ci grali o nią?
Od brzegów skał tych, co sterczą ponure,
Aż w illiryjskich nizin okolice
Harold niejednę przebył wzniosłą górę,
Śród ziem czyż znanych w dziejowéj kronice?
Tak pięknych dolin i w głośnéj Attyce
Nie ujrzysz często! Nawet mniéj jest śliczną
Tempe urocza; Parnas, choć ziemicę
Tak uświęconą posiadł i klasyczną,
Nie zrówna się z tych brzegów pięknością rozliczną.
Przebył Pind ciemny, Acheruzji źródła,[3]
Ominął miasto stołeczne téj ziemi:
Witać Albanji pana chęć go wiodła,
Co tutaj rządzi prawy bezprawemi;
Na wodzy bowiem dłońmi skrwawionemi
Trzyma on lud swój burzliwy, niesforny;
Lecz nieraz, kręty, twierdzami skalnemi,
Wyzywa władcę górski rój oporny
I szydzi — chyba tylko, gdy dasz złoto, korny.[4]
- ↑ Opowiadają, że w przeddzień bitwy pod Akcyum, miał Antoniusz w otoczeniu swém trzynastu królów. Dzisiaj (12 listop.) widziałem resztki miasta Akcyum, niedaleko od miejsca, gdzie Antoniusz świat przegrał — w małéj zatoce, w któréj zaledwie dwie fregaty krążyć mogą. Kawał złamanego muru, to jedyny zabytek. Po drugiéj stronie zatoki stoją ruiny Nikopolu, zbudowanego przez Augusta na pamiątkę odniesionego przezeń zwycięstwa (B. w liście do matki).
- ↑ Nikopol, którego zwaliska znaczne posiadają rozmiary, położony obok Akcyum; z hipodromu jego pozostały tylko kawałki muru. Zwaliska te składają się z olbrzymiéj masy cegieł, pospajanych wapnem, które w równie olbrzymiéj znajduje się ilości i równie jest trwałem jak cegły. B.
- ↑ Podług Pouqueville’a jezioro Janiny, ale Pouqueville zawsze się myli. B.
- ↑ 5,000 Suliotów opierało się z skał oraz w twierdzy sulijskiéj 30,000 Albańczyków przez lat 18. Twierdzę wzięto wreszcie za pomocą przekupstwa. Zdarzały się tu czyny, godne lepszych dni Grecyi. B.
