Strona:Julian Kornhauser, Adam Zagajewski - Świat nie przedstawiony.djvu/138

ka nie czerpie inspiracji z rzeczywistości społecznej, gdy staje się akademicka, ze wszystkimi konsekwencjami tego stanu, wówczas język jej zaczyna być równie niezrozumiały dla społecznego odbiorcy jak język aluzyjnej literatury. Hermetyzacja języka humanistyki nie wynika tylko z wewnętrznego rozwoju nauki, nie jest zwykłym rezultatem procesu specjalizacji. To raczej nadmierna, abstrakcyjna specjalizacja nauk humanistycznych jest skutkiem odwrócenia się humanistyki od zagadnień współczesnych. O sprawie tej dyskutowano nawet w naszych czasopismach, ale mówiono o niej tak, jakby wybór języka, nadanie mu mniejszej lub większej zrozumiałości, był prywatną i całkiem dowolną decyzją naukowca, podczas gdy uchylanie się od komunikatywności było tylko symptomem sytuacji ogólniejszej.
Przywrócenie językowi literatury i humanistyki komunikatywności, dosłowności, dostępności społecznej jest zarówno celem, jak i środkiem powrotu intelektualistów do społeczeństwa. Dosłowność, jednoznaczność języka ani dla literatury, ani dla humanistyki nie oznacza rezygnacji z walorów estetycznych czy metodologicznych. Przeciwnie, dopiero jednoznaczność języka pozwala na dokonywanie przy jego pomocy odkryć intelektualnych i umożliwia rzeczywiste akty odwagi myślowej. Dosłowny język po jakimś czasie może na powrót wytworzyć własne parabole, własne konstrukcje metajęzykowe, wynikające z istotnych, uzasadnionych estetycznie potrzeb.
Nieobecność intelektualistów trwała tak długo, że tymczasem pojawiły się lub nabrały doniosłości nowe problemy. Obok dawnych, nie zaleczonych ciągle sprzeczności między nauką a popularyzacją, między eksperymentem a codzienną praktyką, między myślą zachodnią a polską wyrósł wielki kompleks zagadnień związanych z koniecznością przewartościowania tradycyjnego modelu humanistycznego intelektualisty (artysty, pisarza) wobec postępów cywilizacji technicznej, która zdaje się domagać nowych sposobów myślenia i nowych wzorców osobowych bardziej reprezentatywnych dla inteligencji, która w coraz większym stopniu jest inteligencją techniczną.
Ale głównym zadaniem, które czeka na intelektualistów, jest coraz lepsze rozumienie tego, czym jest socjalizm. Bez takiej