1.1.1. Etap starości w życiu jednostki
W literaturze przedmiotu zakłada się, że w badaniach nad ludźmi starymi przede wszystkim powinno się pamiętać o pluralizmie teoretycznym, definicyjnym i metodologicznym[1]. Choć nie istnieje jedna powszechnie przyjęta definicja starości, to teoretycy na ogół zgadzają się co do tego, iż starość to pojęcia statyczne, zaś starzenie się jednostek i zbiorowości to zjawisko dynamiczne, które należy rozpatrywać przy uwzględnieniu biologicznego, psychicznego i społecznego wymiaru życia ludzkiego. E. Trafiałek podaje następującą definicję starości: „jest naturalną fazą życia, następującą po młodości i dojrzałości, wieńczącą dynamiczny proces starzenia się. Określana mianem »końcowej tercji życia«, utożsamiana jest ze spadkiem wydolności organizmu, utratą mobilności, osłabieniem sił immunologicznych (starość biologiczna, fizjologiczna), ograniczeniem zdolności przystosowania się do wszelkich zmian, a w kontekście socjoekonomicznym — nierzadko też z pauperyzacją, samotnością (starość psychiczna), koniecznością korzystania z pomocy innych (starość ekonomiczna) i funkcjonowaniem na marginesie życia społecznego (starość społeczna)”[2]. Zakłada się przy tym, że starość psychospołeczna jest zjawiskiem wtórnym wobec zmian biologicznych, jakich doświadczają poszczególne jednostki.
Inną definicję proponuje B. Szatur-Jaworska, która stwierdza, iż starość to „końcowy etap w życiu człowieka rozpoczynający się wraz z osiągnięciem określanego konwencjonalnie »progu starości«. Jest dynamicznym i synergicznym związkiem procesów biologicznych i psychicznych oraz zmian w sferze społecznej aktywności jednostki”[3]. W ujęciu tym podkreśla się, że starość to przeżycie osobiste zależne od doświadczeń poszczególnych osób w poprzednich fazach ich życia. „Progi starości” są tu rozumiane jako wydarzenia rozpoczynające ostatni etap życia człowieka[4]. Ze względu na złożoność procesu starzenia się przynajmniej sześć „progów starości” za kryterium przyjmując wiek:
- ↑ Ludzie starzy są przedmiotem badań m.in. gerontologii społecznej, socjologii, demografii, gerontologii klinicznej, biologii, filozofii, psychologii, pedagogiki społecznej, ekonomii, medycyny, historii, antropologii społecznej i nauki o polityce społecznej. Zob. B. Szatur-Jaworska, Gerontologia społeczna — charakterystyka dyscypliny, schematy badań, [w:] B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologii społecznej, ASPRA-JR, Warszawa 2006, s. 16-25.
- ↑ E. Trafiałek, Starzenie się i starość. Wybór tekstów z gerontologii społecznej, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2006, s. 69.
- ↑ B. Szatur-Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, ASPRA-JR, Warszawa 2000, s. 33-34.
- ↑ Na podst.: B. Szatur-Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, op. cit., s. 34-37; B. Szatur-Jaworska, Społeczna kwestia ludzi starszych, [w:] B. Rysz-Kowalczyk (red.), Społeczne kwestie starości, IPS UW, Warszawa 1991, s. 7-9.
