- biologiczny (odnoszący się do oceny sprawności i żywotności organizmu[1]);
- demograficzny (kalendarzowy, chronologiczny: jest to liczba przeżytych lat);
- psychiczny (psychologiczny: określany na podstawie sprawności funkcji intelektualnych, zmysłów i zdolności przystosowawczych jednostki[2]);
- społeczny (odzwierciedla społeczną sytuację człowieka; określany np. na podstawie tego, czy jednostka wypełnia role społeczne babci, dziadka, etc.);
- ekonomiczny (odnosi się do miejsca jednostki w podziale pracy);
- socjalny (prawny; określany terminem otrzymania przez obywatela prawa do świadczeń socjalnych takich jak renty i emerytury).
Za najłatwiejsze do zoperacjonalizowania uznaje się kryterium demograficzne. Jego przykładem jest obecna w polskiej statystyce miara „wieku poprodukcyjnego” wynosząca 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Ta sama reguła obowiązuje w polskim systemie prawnym w odniesieniu do świadczeń emerytalnych, które mają służyć zagwarantowaniu zabezpieczenia społecznego przed ryzykiem starości i związanych z nią ograniczeń samodzielnego zapewnienia sobie środków utrzymania. Należy zaznaczyć, iż od końca 2011 roku do połowy 2012 roku trwały prace nad przygotowaniem reformy polegającej na stopniowym podwyższaniu i wyrównywaniu wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn do 67 roku życia od 2013 roku[3]. Stosunkowo łatwo wyznaczy też kryterium wieku psychicznego, określanego niekiedy jako „intersubiektywny wiek psychiczny”[4] lub jako „społeczne kryterium starości”[5], gdyż jego określeniu służą badania opinii społecznej. W 2007 roku Polacy wskazywali koniec młodości na 35. rok życia, a koniec dorosłości i początek starości na 61. rok życia[6]. Wyniki tych badań są zależne od uwarunkowań społecznych i postaw
- ↑ Cechy wieku biologicznego stanowią m.in. zmiany wyglądu zewnętrznego, zmienione przejawy seksualności, kłopoty zdrowotne. Zob. B. Szatur-Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, op. cit., s. 43-45.
- ↑ Wśród psychologów nie ma zgody co do zmian w osobowości i inteligencji człowieka w okresie starości. Zakłada się jednak pogorszenie pamięci, możliwości zapamiętywania nowych wyrazów i sytuacji niezwiązanych z codziennym doświadczeniem, zmniejszenie przerzutności uwagi, szybkości psychomotorycznej, zdolności kombinacyjnych i myślenia logicznego oraz abstrakcyjnego. Zmiany nie dotyczą zdolności rozwiązywania problemów codziennych, umiejętności paktycznego wnioskowania, zmian w zasobie słów, koncentracji w czasie rozwiązywania zadań oraz zdolności do rozróżniania między tym, co ważne i tym, co nieistotne. W okresie starości zwiększa się potrzeba bezpieczeństwa, przynależności, niezależności i jednocześnie uzależnia od innych (opieki), użyteczności i prestiżu. Zob. B. Szatur-Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, op. cit., s. 43-45.
- ↑ Expose premiera Donalda Tuska, 18.11.2011, Sejm, Warszawa, www.premier.gov.pl/download/fd/1b/9d5129bac20f780685fd08220a8e2d84.pdf [17.05.2012], s. 14; Reforma emerytalna przyjęta przez Sejm, KPRM, 11.05.2012, www.premier.gov.pl/centrum_prasowe/wydarzenia/reforma_emerytalna_przyjęta_pr,9956/ [17.05.2012].
- ↑ B. Szatur-Jawrska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, op. cit., s. 36.
- ↑ J. Halik, Starzenie się społeczeństw jako proces demograficzny i społeczny, [w:] J. Halik (red.), Starzy ludzie w Polsce, ISP, Warszawa 2002, s. 20-22.
- ↑ B. Wciórka, Między młodością a starością, Komunikat z badań, CBOS, Warszawa 2007.
