Strona:Kapitał społeczny ludzi starych.pdf/22

Ta strona została przepisana.

względu na sytuację ekonomiczną osoby w podeszłym wieku posiadają wysoką pozycję tylko jeśli posiadają emerytury. Gospodarstwa domowe starszych rencistów i osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej są częściej zagrożone ubóstwem. W hierarchii wykształcenia ludzie starsi plasują się niżej w porównaniu z osobami młodszymi. W hierarchii zawodów zajmują niskie pozycje, gdyż przeważnie w ciągu życia wykonywali prace związane z niskim prestiżem — byli głównie rolnikami i robotnikami. Ludzie starzy mają też niską pozycję w hierarchii władzy — nie posiadają do niej dostępu w miejscu pracy i przy podejmowaniu decyzji istotnych dla gospodarki oraz są słabo reprezentowani w Sejmie i w samorządzie terytorialnym. Również ich zaangażowanie w działalność organizacji społecznych i politycznych ludzi starych znajduje się na niskim poziomie.
Zakłada się także, że kategorie społeczne mogą przekształcać się w klasy społeczne pod warunkiem, że między osobami tworzącymi taki rodzaj zbiorowości pojawi się wspólnota interesów gospodarczych, sieć komunikacji i kontaktów, świadomość klasowa oparta na przekonaniu istnienia sprzecznych interesów klasy przeciwnej oraz formy organizacyjne pozwalające na prowadzenie walki klasowej[1]. Teoretycznie można sobie wyobrazić ludzi starych podejmujących zbiorowe działania na dużą skalę, by realizować wspólne cele np. poprawić swoje warunki życiowe lub utrzymać bądź podwyższyć świadczenia społeczne.
Za M. Ossowską pojęcie „pokolenie” można rozumieć na pięć sposobów[2], jako:

  • ogniwo w ciągu genealogicznym (generacja jest determinowana przez biologiczną zależność między rodzicami a dziećmi oraz przez miejsce w schemacie pokrewieństwa, który wywodzi się od wspólnych przodków);
  • ogniwo w ciągu kulturowym (pokolenie wyróżnia podział ról społecznych analogiczny do relacji rodzice-dzieci, np. nauczyciel-uczeń);
  • zbiór osób w zbliżonym wieku, określonym w przedziale trzeciej części stulecia (zwane też pokoleniem metrykalnym; ujęcie to zakłada, że ojciec jest przeciętnie o trzydzieści trzy lata starszy od dzieci; M. Ossowska krytykuje to podejście, uznając je za sztuczne i nieużyteczne);
  • zbiór osób znajdujących się w poszczególnych fazach życia (np. dzieci, młodzież, dorośli, ludzie starzy; to ujęcie ahistoryczne, które pozwala na porównywanie analogicznych grup wieku w różnych społeczeństwach i epokach; przepływ pokoleń jest tu rozumiany jako przechodzenie tych samych osób przez różne fazy ich życia);
  • P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, op. cit., s. 186, 194, 345-348.
  • M. Ossowska, Koncepcja pokolenia, „Studia socjologiczne” 2/1963, s. 47-51; cyt. za: B. Szatur-Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, op. cit., s. 62.