stwa. Zmiana ta jest funkcjonalna dla obydwu stron, naturalna i powszechnie akceptowana. Wycofanie się z życia społecznego jest efektem pełnej socjalizacji jednostki. Starsi, wyłączają się, „robią miejsce dla młodszych i bardziej wydajnych” i przygotowują się do śmierci. To stanowisko teoretycznie po krytyce wielu badaczy nie jest już przyjmowane w całości. Zakłada się, że wyłączanie jest selektywne i zależy od otoczenia społecznego oraz od pełnionych wcześniej ról społecznych.
Teoria aktywności[1] R. Havighursta, R. Albrechta i R. Cavana natomiast zakłada, iż ludzie aktywnie przystosowują się do starości oraz podtrzymują wzorce i wartości z etapu dorosłości. Negatywne skutki utraty jednych ról można zastąpić wykonywaniem nowych ról oraz realizacją zadań rozwojowych (np. zaakceptowaniem własnego życia i śmierci). Teoria ta spotkała się z krytyką, gdyż za sprawą zmian biologicznych ludzie starzy nie posiadają pełnej sprawności, więc podtrzymywanie ich aktywności ma ograniczony zakres. Zmodyfikowana postać tej teorii to teoria kontynuacji W. Petersona, w której uwzględnia się zmiany ról społecznych w zależności do przeżywanych podokresów starości.
M.W. Riley, M. Johnson i A. Fonner stworzyły model stratyfikacji wieku[2], w którym społeczeństwo dzieli się na grupy wieku. Zakłada się tu, iż różnią się one dostępem do bogactwa, władzy i prestiżu oraz rolami społecznymi, normami, wartościami, tożsamością społeczną i wspólnymi przeżyciami. Podejście to podkreśla zróżnicowanie ludzi starych zależne od okresów ich urodzenia. Pomija jednak subiektywny wymiar postrzegania wieku przez jednostkę. Do orientacji tej nawiązuje utrzymana w nurcie interakcjonistycznym teoria subkultury starości (określana też teorią podkultury starości)[3] A.M. Rose'a. Tu z kolei zakłada się, że ludzie starzy tworzą zbiorowość o odrębnym sposobie życia w wyniku wykluczenia z interakcji z innymi grupami wieku, wzrostu kontaktów z rówieśnikami oraz poczucia wspólnoty poglądów i zainteresowań. W ramach subkultur ludzie starzy tworzą własne normy i wartości. Subkultury powstają np. przy okazji zamieszkiwania w domach pomocy społecznej i wspólnotach emerytalnych — przestrzeniach tworzonych celem zapewnienia całodobowej opieki osobom z różnych powodów niezdolnym do prowadzenia samodzielnego życia w indywidualnym gospodarstwie domowym, w klubach seniora, stowarzyszeniach hobbystycznych i rekreacyjnych. Zakłada się tu, że kreacji
- ↑ B. Synak, Ludzie starzy, op. cit., s. 145; J. Halicki, Społeczne teorie starzenia się, op. cit., s. 261-262; J. Halik, Starzenie się społeczeństwa jako proces demograficzny i społeczny, op. cit., Warszawa 2002, s. 18-19; N. Goodman, Wstęp do socjologii, op. cit., s. 179-180.
- ↑ B. Synak, Ludzie starzy, op. cit., s. 145; J. Halicki, Społeczne teorie starzenia się, op. cit., s. 260.
- ↑ B. Synak, Ludzie starzy, op. cit., s. 145; J. Halicki Społeczne teorie starzenia się, op. cit., s. 263-264; M. Niezabitowski, Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego, op. cit., s. 121-148; M. Niezabitowski, Obszary wykluczenia i odmienności społecznej ludzi starszych w teorii, praktyce i badaniach socjologicznych, op. cit., s. 277-293.
