badań nad starością przez J. Kuypersa i V. Bengtsona. Autorzy ci twierdzą, że ludzie starzy wraz z utratą ról społecznych i brakiem grup odniesienia tracą sprzężenie zwrotne w interakcjach. W konsekwencji czują się przez to zależni od zewnętrznego naznaczania negatywnego, a to sprzyja funkcjonowaniu w społeczeństwie negatywnych stereotypów starości. Przyjmując naznaczanie, ludzie starzy uznają się za osoby zależne. W rezultacie powstaje „spirala załamania”, dochodzi do utraty kompetencji społecznych, czyli wszystkich zasobów, jakie posiadają osoby w podeszłym wieku, a które pozwalają im na przejęcie odpowiedzialności za swoje życie i jego kształtowanie. Odwrócenie tego procesu jest możliwe poprzez „syndrom rekonstrukcji społecznej”, czyli uruchomienie zasobów jednostki, które może wykorzystać, by poprawić kontakty z innymi. Może temu służyć np. wprowadzenie zmian w interakcjach między starszą osobą, a jej rodziną tak, by jej kompetencje były przydatne i funkcjonalne, jak również zwiększanie niezależności ludzi starych i edukacja ustawiczna w ramach szkół wyższych, uniwersytetów otwartych, ludowych, form kształcenia na odległość i poprzez e-learning. Znaczną rolę odgrywają tu Uniwersytet Trzeciego Wieku — interdyscyplinarne ośrodki edukacji nieformalnej oddziałujące na poprawę wizerunku seniorów jako osób aktywnych i skłonnych do wolontariatu na rzecz innych oraz wizerunku uczelni wyższych jako placówek zaangażowanych w rozwiązywanie problemów społeczności lokalnych.
W koncepcji biegu życia (linii życia, kursy życia)[1] reprezentowanej m.in. przez G. Hagestad i M. Kohli, przyjmuje się założenie, że to, w jaki sposób człowiek odbiera własną starość, zależy od przebiegu poprzednich faz jego życia. Jednostka stopniowo realizuje kulturowo określaną sekwencję ról społecznych (np. dąży do zrealizowania kariery). W odróżnieniu od pozostałych ujęć przyjmuje się tu, że starzenie trwa przez całe życie, łączy w sobie zmiany biologiczne, psychiczne i społeczne, a życie w okresie starości zależy od przynależności do grupy wieku i wspólnych, pokoleniowych doświadczeń jej przedstawicieli. Perspektywa ta jest uznawana wyłącznie za koncepcję służącą do prowadzenia badań i interpretacji danych. Jej zmodyfikowana wersja to koncepcja cyklu życia[2], w której model linearnego przebiegu czasu zastępuje się czasem cyklicznym. Zakłada się tu, iż proces starzenia się poszczególnych ludzi jest podobny, gdyż przebiega według schematu właściwego gatunkowi ludzkiemu. Jego realizacja jest jednak zindywidualizowana i zależna od czasoprzestrzeni. Przedstawiciele kolejnych pokoleń tworzących dane społeczeństwo po-
- ↑ B. Synak, Ludzie starzy, op. cit., s. 146; J. Halicki, Społeczne teorie starzenia się, op. cit., s. 260.
- ↑ B. Szatur-Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, op. cit., s. 19-21; B. Szatur-Jaworska, Czynniki kształtujące fazy życia i grupy wieku, [w:] B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologii społecznej, op. cit., s. 36-38; B. Szatur-Jaworska, Założenia teoretyczne dotyczące cyklu życia, [w:] b. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologii społecznej, op. cit., s. 38-41.
