Strona:Kapitał społeczny ludzi starych.pdf/32

Ta strona została przepisana.

Powyższe kryteria są współcześnie krytykowane, gdyż coraz mniej przystają do realiów społeczeństw postindustrialnych, w których miejsce pracy fizycznej zajmuje coraz częściej praca umysłowa, niematerialna, związana z wiedzą i usługami, podczas gdy różnorodne czynności fizyczne wykonują automaty i roboty. Podejmowane są próby tworzenia nowych miar i pojęć, które w większym stopniu będą uwzględniać krajowe uwarunkowania instytucjonalno-prawne, migracje, stan zdrowia ludności oraz możliwości funkcjonalne i poznawcze seniorów. Współcześnie do opisu procesu starzenia się populacji wykorzystuje się również takie miary jak: współczynniki zależności, skale analfabetyzmu, poziom aktywności zawodowej, średnia wieku populacji, oczekiwana dalsza długość życia, potencjał wsparcia, ustawowy wiek emerytalny, przeżywalność oraz współczynnik płodności kobiet[1].
Skutki starzenia się społeczeństw są złożone[2]. Za dziesięć głównych uznać należy:

  • feminizację populacji (kobiety żyją dłużej i częściej niż mężczyźni dożywają starości[3]
  • zmiany sposobu finansowania wydatków publicznych (próby przesuwania wieku emerytalnego, wzrost podatków lub spadek wartości wypłacanych emerytur);
  • wzrost zapotrzebowania na usługi opieki społecznej i sektora zdrowia (w tym na kształcenie wyspecjalizowanych kadr);
  • zmianę struktury rodziny (wzrost liczby bezdzietnych i samotnych ludzi starych wymagających opieki; mniejsza liczba dzieci; wzrost liczby rodzin czteropokoleniowych, spadek znaczenia więzi poziomych w rodzinie, wzrost znaczenia więzi pionowych, wzrost zapotrzebowania na zaangażowanie mężczyzn w prace domowe);
  • Zob. World Population Ageing: 1950-2050, United Nations, New York 2001; World Population Ageing 2009, United Nations, New York 2001; J. Kurkiewicz, Struktura ludności według podstawowych cech demograficznych, [w:] J. Kurkiewicz (red.), Procesy demograficzne i metody ich analizy, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków 2010, s. 128-132.
  • Na podst.: M. Okólski, Demografia, op. cit., s. 158; B. Szatur-Jaworska, Społeczne skutki starzenia się ludności, op. cit., s. 242-256; E. Trafiałek, Życie na emeryturze w warunkach polskich przemian systemowych, op. cit., s. 33-44; B. Urbaniak, Społeczno-ekonomiczne skutki starzenia się społeczeństw, [w:] L. Frąckiewicz (red.), Przeobrażenia demograficzne kraju i ich konsekwencje dla polityki społecznej, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Katowice 1998, s. 89-99; S. Golinowska (red.), Raport o Rozwoju Społecznym. Polska 1999. Ku godnej aktywnej starości, op. cit., s. 97-108.
  • Szacuje się, że kobiety urodzone w 1950 roku będą żyć średnio 61,6 lat a mężczyźni 56 lat. Kobiety urodzone w 2010 roku zaś 80,5 lat, a mężczyźni 72,1. Różnica między przeciętną długością życia wzrośnie z 5,6 lat do 8,4 lat. Jednocześnie wzrasta długość naszego życia osób które mają 75 lat. Wśród urodzonych w 1950 roku kobiet szacuje się jeszcze 7,8 lat życia, a mężczyzn 6,9. Wśród urodzonych w 2010 będzie to odpowiednio 11,8 i 9,4 lat. Zob. Przeciętne dalsze trwanie życia w latach 1950-2010, Komunikat GUS z 26.07.2011, www.start.hov.pl/cps/rde/xbcr/gus/POZ_przecietne_dalsze_trawanie_zycia_2010.xls [17.005.2012].