Strona:Kapitał społeczny ludzi starych.pdf/35

Ta strona została przepisana.

zyko „wojen wiekowych” (nie jest to pojęcie równoznaczne z „konfliktami pokoleń”), w których ludzie starzy mogą zajmować pozycje uprzywilejowane za sprawą nagromadzenia w trakcie życia różnych form kapitału[1]. Również inni myśliciele przypuszczają, iż w przyszłości narastać będą negatywne relacje między grupami wiekowymi. Z jednej strony łączą ten fakt z odgrywaniem przez seniorów roli użytkownika czasu wolnego[2], która w społeczeństwach przemysłowych stanowi o „marnotrawstwie” zasobów i możliwości, gdyż obejmuje aktywności niezorientowane na wytwarzanie usług czy produktów, przez co jest niżej wartościowana i przyczynia się do dyskryminacji i marginalizacji osób starszych. Podejście to odnajduje swoje miejsce chociażby w twierdzeniach E. Burgessa o roli emeryta jako „roli bez roli”[3], A. Gorza ― który twierdził, iż emeryci należą do „nieklasy niepracowników”[4] i L. Thurowa ― że tworzą „nową klasę próżniaczo-rewolucyjną”[5]. Z drugiej strony zaś łączą ten fakt z koniecznością przygotowania się społeczeństw zachodnich na napływ emigrantów z młodszych regionów świata ― głównie z Azji i Afryki[6]. Dominują opinie, że różnice kulturowe będą źródłem zagrożenia dla utrzymania wolności i praw gwarantowanych przez systemu demograficzne.

Od końca XX wieku następuje jednak odchodzenie od określania procesu starzenia się społeczeństw w kategoriach „demografii apokaliptycznej”[7]. Jej podstawowym wyrazem jest stosowanie w dyskursie publicznym takich określeń, jak np. „konflikt pokoleń”, „bomba emerytalna”, „zapaść demograficzna”, „katastrofa demograficzna”, „demograficzne tsunami”, czy „kryzys demograficzny”. Według E. Gee postrzeganie starzenia się populacji i wydłużania się trwania życia w okresie starości jako procesów niepokojących i zagrażających społeczeństwom i gospodarkom, opiera się na pięciu założeniach: homogenizacji zbiorowości seniorów; „obwinianiu”

  1. M. Castells, Społeczeństwo sieci, PWN, Warszawa 2007, s. 443-449.
  2. B. Szatur-Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, op. cit., s. 51-56.
  3. M. Niezabitowski, ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego, op. cit., s. 79-82.
  4. A. Giddens, Socjologia, PWN, Warszawa 2004, s. 438-439.
  5. J. Żakowski, Nowa rewolucja, nowe średniowiecze ― rozmowa z Lesterem C. Thurowem, [w:] H. Żakowski, Trwoga i nadzieja, Sic!, Warszawa 2003, s. 47-50.
  6. Zob. F. Fukuyama, Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, op. cit., s. 84-103; L. Thurow, Przyszłość kapitalizmu. Jak dzisiejsze siły ekonomiczne kształtują świat jutra, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 1999, s. 133-156; J. Attali, Słownik XXI wieku, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2002, s. 210-211; M. Okólski, Demografia zmiany społecznej, op. cit., s. 49-51; P. Opala, K. Rybiński, Gordian Knots of the 21st Century, „SSRN Working Paper Series”, October 2007, http://ssrn.com/abstract=1024826 [17.05.2012], s. 16-21; N. Ferguson, Zmierzch i upadek Europy, [w:] M. Nowicki (red.), Idee z pierwszej ręki, Acel Springer Polska, Warszawa 2008, s. 32-34; J.A. Goldstone, Nowa bomba demograficzna, „Europa ― Magazyn Idei Newsweeka”, 01.03.2010, http://www.newsweek.pl/Europa/nowa-bomba-demograficzna.54519.1.1.html [17.05.2012].
  7. Na podst.: P. Szukalski, Zagrożenie czy wyzwanie ― proces starzenia się ludności, „Polityka Społeczna” 9/2006, s. 7-9; P. Szukalski, Starzenie się ludności ― wyzwanie XXI wieku, [w:] P. Szukalski (red.), Przygotowanie do starości…, op. cit., s. 26-34.