Powiada Trocki:
- „Aby jednostka stała się świętością, trzeba znieść ustrój społeczny który tę jednostkę skazuje na ukrzyżowanie. Zadanie to może być spełniane tylko żelazem i krwią“. (str. 48).
Wojna domowa i teroryzm, rzezie bez końca, oto drogi, któremi Trocki obudzić i pogłębić pragnie poszanowanie dla życia ludzkiego. Zaiste, przedziwne są drogi Pańskie!
W rzeczywistości warunki ekonomiczne, wywołujące demokrację, wytwarzają równocześnie także poszanowanie dla życia ludzkiego, jeszcze przed socjalizmem, przez oddziaływanie kapitalizmu.
Jednakże istnieją też oddziaływania przeciwne, które chwilami są tak silne, że swobody obywatelskie doznają mniejszych lub większych ograniczeń lub zupełnie zostają zniesione.
Ponieważ taki stan rzeczy w państwie nowoczesnem nie może trwać stale, można takie stadja nazwać dyktatorskiemi, jakkolwiek określenie takie dla większości wypadków będzie przesadne.
Szczególnie wojna, ten stary wróg wszelkiej demokracji, prowadzi zawsze do pewnego rodzaju dyktatury, w żadnym jednak kraju nowoczesnym nie może już wieść do bezgranicznego wszechwładztwa despotyzmu. W Niemczech podobnie jak we Francji i Anglji parlament obradował dalej podczas wojny, a przywódców opozycji w ostateczności zamykano w więzieniach. Rozstrzeliwanie schwytanych przeciwników pozostawiano wojnie domowej!
Z praktyk wojny domowej wnioskuje się często, że i rewolucja, podobnie jak wojna, wymaga teroru i dyktatury, silnego i bezwzględnego rządu centralnego. Pogląd ten jest zupełnie mylny.
W przeciwieństwie do rządów wojennych, rządy rewolucyjne są z reguły bardzo słabe. Takim był rząd Kiereńskiego w Rosji w r. 1917; takim rząd pełnomocników ludu w Niemczech w r. 1918; takiemi także rządy tymczasowe
w r. 1848, jakoteż rządy rewolucji francuskiej z lat 1789 — 1792.
Nie dzieje się to przypadkiem i nie należy przypisywać tego słabości poszczególnych osób lub partji, lecz leży to w naturze rzeczy.
Rewolucja jest skutkiem upadku starego aparatu rządowego. Nowego niepodobna natychmiast stworzyć i doprowadzić do normalnego i energicznego funkcjonowania. A bez
