Strona:Karol Kautski - Od demokracji do niewolnictwa państwowego.djvu/66

Ta strona została przepisana.

Nowy typ odznaczał się tem, że tajny związek przedstawiał się jako spisek nietylko wobec rządu, ale i w stosunku do własnych towarzyszy partyjnych, którymi miał kierować bez ich wiedzy. Ponadto różnił się tem od blankizm u, że spiskowcy jednej tylko Rosji sięgali tu po kierownictwo proletariatem wszystkich krajów i to oparci na sposobie myślenia i doświadczenia najbardziej zacofanego kraju.
Tego Marks nie mógł znieść ze spokojem.
Już 29. kwietnia 1870 r. pisał do niego Engels:

„Szacowna pretensja, by dla wniesienia jedności w szeregi proletarjat u europejskiego poddać go komendzie rosyjskiej“. (Korespondencja IV str. 275 — Briefwechsel).

Przyszło do walki między Bakuninem, reprezentantem dyktatury i anarchji w ruchu socjalistycznym, a Marksem, który reprezentował sprawę demokracji w imieniu Rady generalnej, wybranej przez członków w partji. — W tej walce upadła międzynarodówka, pierwsza, ale niestety nie ostatnia kwitnąca organizacja proletarjatu, która padła ofiarą dążeń do dyktatury.

e) Bolszewizm.

Kiedy w r. 1889 powstała nowa międzynarodówka, zastała ona zupełnie zmienioną sytuację. Marksizm zwyciężył był na całej linji, blankizm (w pierwotnem znaczeniu) oraz anarchizm były pokonane; blankizm jako spisek znikł, anarchizm zaś zeszedł wszędzie do roli drobnej mniejszości.
Nawet w Rosji marksizm utorował sobie drogę, pomimo olbrzymich trudności, które sprawiało mu tam tak ekonomiczne jak i polityczne zacofanie. Zacofanie ekonomiczne mówiło marksiście, że Rosja daleką jest jeszcze od dojrzałości do socjalistycznej wspólnoty.
Ten niedorozwój wytwarzał wśród niecierpliwej części socjalistów niemarksowski sposób myślenia, który dopatrywał się w właściwościach chłopa rosyjskiego lepszych warunków dla socjalizmu, aniżeli w rozwiniętym kapitalizm ie przemysłowym z silnym proletarjatem, których to dwóch czynników brakło jeszcze w Rosji.
Z drugiej strony brak wszelkich swobód politycznych wywoływał corazto nowe spiski. Wprawdzie za każdym razem okazywała się beznadziejność zamachów (putschów) ale nie wpływało to na zaniechanie spisków, nadawało im tylko inny kierunek. W miejsce putschów zaczęto wykonywać terror osobisty. Typ spiskowca, który rozwinął się w tych warunkach,